مؤثرترین راه “ترمیم قلب بعد از سکته” و دوره استراحت بعد از سکته

اگر دچار حمله قلبی شده‌اید، باید برای ترمیم قلب بعد از سکته تغییراتی در زندگی خود ایجاد کنید و به دنبال راه‌های مراقبت از قلب بعد سکته باشید. مراقبت پس از حمله قلبی بسیار مهم است. درست است که استراحت‌کردن بعد سکته قلبی به‌شدت پیشنهاد می‌شود، اما به همان اندازه برای بیمار مهم است که در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی شرکت کند و فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهد.

پزشکان به بسیاری از بیمارانی که دچار حمله قلبی شده‌اند توصیه می‌کنند که فعالیت بدنی خود را نسبت به دوره قبل از سکته افزایش دهند. خواب خوب شبانه برای ترمیم بافت قلب بعد از سکته بسیار مهم است. بیماران قلبی نباید خود را زیاد خسته کنند، در واقع هیچ‌وقت نباید حالت خستگی را تجربه کنند و باید بسیار استراحت کنند. در ادامه مطلب، شما را با علائم سکته قلبی و مؤثرترین راهکارهای ترمیم قلب بعد سکته آشنا کنیم.

سکته قلبی چیست و آیا امکان ترمیم قلب بعد از سکته وجود دارد

سکته قلبی یکی از رایج‌ترین عارضه‌های قلبی عروقی است که به طور چشمگیری در کشور ما در حال افزایش است. اما باوجود این، شاید خیلی از شما ندانید که در حمله قلبی، دقیقاً چه بلایی بر سر قلب می‌آید! قلب ما توسط رگ‌های خونی ویژه‌ای به نام رگ‌های کرونری تغذیه می‌شود. این رگ‌ها، نیاز قلب را به مواد غذایی برطرف می‌کنند و مواد دفعی را نیز از قلب می‌گیرند.

اما گاهی به دلایلی مانند لخته خون، تنگی رگ‌های کرونری، رسوب کلسترول در دیواره شریان‌ها و… این رگ‌ها قادر نیستند وظیفه خود را که غذارسانی به قلب است به انجام برسانند. اگر رگ‌های کرونر مسدود شوند و نتوانند قلب را تغذیه کنند، ماهیچه قلب دچار ضعف می‌شود و سلول‌های آن می‌میرند. به مرگ سلول‌های قلبی، حمله‌های قلبی می‌گویند که یک وضعیت اضطراری پزشکی است.

باوجوداینکه حمله‌های قلبی باعث آسیب شدیدی به بافت قلبی می‌شود، اما خبر خوب این است که امکان ترمیم قلب پس از حمله قلبی وجود دارد. برای مثال در همان ابتدای حمله‌های قلبی که فرد به بیمارستان منتقل می‌شود، پزشکان سریعاً بیمار را به اتاق عمل منتقل می‌کنند تا از آسیب بیشتر بافت قلب جلوگیری کنند و زمینه ترمیم قلب بعد سکته را فراهم کنند. درگذشته که علم پزشکی پیشرفت زیادی نکرده بود، تنها با دارودرمانی و جراحی باز امکان ترمیم قلب بعد از سکته قلبی وجود داشت.

اما امروزه روش‌های مختلفی روی کار آمده که بسیار مؤثر هستند. هم در روش‌های پزشکی نوین و هم در پزشکی سنتی، روش‌های گوناگونی وجود دارند که بیماران قلبی مستعد حمله قلبی می‌توانند جهت ترمیم بافت قلبی از آن‌ها استفاده کنند. در ادامه مقاله، شرح دقیق و کاملی از این راهکارهای مؤثر را برای شما آورده‌ایم.

آیا قلب پس از سکته ترمیم می‌شود

بله پیش‌تر گفتیم که بیماری که از حمله‌های قلبی جان سالم به در می‌برد، باید به فکر ترمیم بافت قلب پس از سکته باشد تا قلب از بروز مجدد سکته در امان باشد. میزان و شدت ترمیم بافت قلبی بعد سکته به‌شدت آسیب قلبی وابسته است. یعنی هرچه سکته شدیدتر و وسیع‌تر باشد، آسیب بیشتری به بافت عضلانی قلب وارد می‌شود و ترمیم آن دشوارتر خواهد بود. هرچه مدت‌زمان انسداد شریان کرونر بیشتر باشد، بافت بیشتری از بین می‌رود. انسداد کامل و طولانی‌مدت منجر به مرگ بافت وسیعی می‌شود.

روند ترمیم بافت قلبی پس از حمله قلبی مراحل متفاوتی دارد که بدین صورت است:

مرحله التهابی: بلافاصله بعد سکته، سلول‌های التهابی به محل آسیب می‌آیند تا بافت مرده را پاک‌سازی کنند. مرحله التهابی، معمولاً بیشتر از چند روز طول نمی‌کشد.

مرحله ترمیم: در این مرحله، سلول‌های جدید به نام میوفیبروبلاست‌ها جایگزین سلول‌های مرده می‌شوند. این سلول‌ها بافت اسکار (بافت زخم) تولید می‌کنند که باعث ترمیم بخشی از بافت می‌شود. مرحله ترمیم گاهی چند هفته به طول می‌انجامد.

بازسازی بافت: در این مرحله بافت اسکار جای خود را به بافت عضلانی قلبی سالم می‌دهد. این فرایند ممکن است ماه‌ها طول بکشد. درمان‌هایی مانند سلول‌درمانی می‌تواند به بازسازی بافت کمک کند.

بازگشت عملکرد: در نهایت هدف این است که عملکرد قلب به حالت عادی برگردد. بااین‌حال، این اتفاق در بیماران مسن‌تر و آن‌هایی که آسیب وسیع‌تری دیده‌اند، کمتر رخ می‌دهد.

به‌طورکلی، ترمیم بافت قلبی بعد سکته یک فرایند پیچیده و طولانی است که نیازمند مراقبت‌های ویژه پزشکی در تمام مراحل آن است.

سبک زندگی صحیح برای ترمیم بافت قلب بعد از سکته

اصلی‌ترین علت بروز حمله قلبی، سبک زندگی نادرست است. باوجوداینکه بیماری‌های قلبی گاهی زمینه ارثی نیز دارند، اما با یک سبک زندگی درست می‌توان از بروز علائم حمله‌های قلبی پیشگیری کرد. هنگامی‌که فردی دچار حمله‌های قلبی می‌شود، برای ترمیم قلب بعد سکته، سبک زندگی درست، مهم‌ترین تأثیر را دارد. یعنی بیمار دیگر نمی‌تواند به عادات غلط زندگی خود مانند سیگارکشیدن، مصرف غذاهای چرب و پرنمک و… ادامه دهد. در ادامه، اصول یک سبک زندگی صحیح جهت ترمیم قلب بعد از سکته را به شما شرح می‌دهیم.

تغذیه سالم

برنامه غذایی مناسب پس از حمله‌های قلبی برای ترمیم بهتر بافت قلبی بسیار مهم است. میوه‌ها و سبزی‌های تازه، به‌ویژه سبزی‌های برگ سبز مانند اسفناج و کاهو را در برنامه غذایی خود بگنجانید. مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی، مرغ، لوبیا، عدس و… را بیشتر مصرف کنید.

مصرف چربی‌های اشباع‌شده مانند چربی‌های حیوانی را به حداقل برسانید و بجای آن، از روغن‌های سالم مانند روغن‌زیتون و روغن کنجد استفاده کنید. برای جلوگیری از افزایش فشارخون، مصرف نمک را بسیار محدود کنید طوری که روزانه کمتر از یک قاشق چایخوری نمک مصرف کنید تا به‌مرورزمان، عملکرد قلب بهبود یابد.

ترک سیگار و الکل

ترک سیگار و الکل پس از حمله قلبی برای بهبودی و ترمیم بافت قلبی اهمیت حیاتی دارد. سیگارکشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای بیماری عروق کرونر و حمله‌های قلبی است. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث التهاب و آسیب به عروق خونی می‌شود. ادامه سیگارکشیدن پس از حمله‌های قلبی باعث افزایش خطر حملات قلبی دوباره، بدتر شدن عروق کرونر و مرگ‌ومیر زودرس می‌شود.

درحالی‌که ترک سیگار باعث کاهش التهاب، بهبود جریان خون به قلب و تسهیل فرایند ترمیم بافت قلب می‌شود. مصرف الکل نیز به طور مستقیم باعث افزایش فشارخون، آسیب به عضله قلبی و اختلال در ضربان قلب می‌شود.

اگر قبل از بروز حمله قلبی، عادت به مصرف الکی داشته‌اید، بهتر است آن را برای همیشه کنار بگذارید. ترک الکل پس از حمله‌های قلبی از اولویت‌های اصلی است تا قلب بتواند بهتر ترمیم شود و از بروز حمله قلبی دوباره جلوگیری شود. بنابراین ترک سیگار و الکل بلافاصله پس از حمله‌های قلبی بسیار حائز اهمیت است تا فرد بتواند شانس بهبودی و ترمیم بافت قلبی را افزایش دهد.

مدیریت استرس

مدیریت استرس برای ترمیم قلب بعد از سکته قلبی بسیار مهم است. استرس مزمن می‌تواند منجر به افزایش فشارخون، تپش قلب و التهاب در بدن شود که همگی باعث آسیب بیشتر به قلب می‌شوند. روش‌های زیادی برای مدیریت و کنترل استرس وجود دارد. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، تصویرسازی ذهنی و… مؤثر هستند. سعی کنید خواب کافی و مرتب داشته باشید و عوامل استرس‌زا را از زندگی خود حد امکان حذف کنید. در صورت لزوم می‌توانید با روان‌شناس در ارتباط باشید.

کنترل وزن و ورزش

اضافه‌وزن و چاقی با افزایش فشارخون، چربی و قند خون، باعث تشدید آسیب به عروق کرونر و دشوارتر شدن ترمیم می‌شوند. کنترل وزن با رژیم غذایی و ورزش، فشار وارده بر قلب را کاهش می‌دهد. ورزش با افزایش جریان خون، کاهش التهاب و تقویت عضله قلبی، نقش مؤثری در ترمیم قلب بعد از سکته دارد. ورزش‌های هوازی ملایم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و… بسیار مفید هستند. یوگا نیز برای کاهش استرس نقش بسزایی دارد. شروع ورزش باید به‌آرامی و تحت‌نظر پزشک باشد.

مؤثرترین راهکارهای پزشکی جهت ترمیم قلب بعد از سکته قلبی

پزشکان باتوجه‌به اینکه شدت حمله قلبی در بیمار چه میزان بوده است و وضعیت بالینی او چگونه است، روش درمانی مناسب را جهت ترمیم قلب بعد از سکته تدارک می‌بینند. درگذشته صرفاً از درمان‌های دارویی و جراحی برای درمان آسیب حمله‌های قلبی استفاده می‌شد. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های نوینی همچون درمان با استفاده از سلول‌های بنیادی و مهندسی بافت قلبی روی کار آمده‌اند. در ادامه، شما را به هریک از این روش‌ها آشنا خواهیم کرد.

درمان با دارو

پزشک بسته به وضعیت بیمار، داروهای مختلفی را برای ترمیم بافت قلبی پس از حمله‌های قلبی تجویز می‌کند. مثلاً داروهای ضد‌انعقاد مانند آسپرین، کلوپیدوگرل، وارفارین، از تشکیل لخته مجدد جلوگیری می‌کنند. باتوجه‌به اینکه بیمار، از لحاظ وضعیت قلبی بسیار آسیب‌پذیر است، لازم است پزشک داروهایی مانند داروی کنترل فشارخون و قند خون را نیز برای بیمار تجویز کند.  مصرف این داروها باید تحت‌نظر پزشک و به طور مرتب صورت گیرد. پزشک ممکن است در طول فرآیند ترمیم، داروها را تغییر دهد.

جراحی

جراحی گاهی برای ترمیم قلب پس از حمله‌های قلبی موردنیاز است. برای ترمیم قلب بعد از سکته، روش‌های جراحی مختلفی مطرح شده است. یکی از این روش‌ها، آنژیوپلاستی است. در این روش یک شنت (لوله کوچک) در عروق مسدود شده قرار داده می‌شود تا جریان خون به قلب ازسرگرفته شود.

این کار باعث جلوگیری از مرگ بافت قلبی بیشتر می‌شود. روش دیگر، جراحی پیوند عروق کرونر است. در پیوند عروق کرونر که برای موارد شدید است، رگ‌های سالم از قسمت دیگر بدن یا پیوند اهدایی به قلب وصل می‌شود.

درمان با سلول‌های بنیادی

درمان با سلول‌های بنیادی یکی از روش‌های نوین برای ترمیم قلب بعد سکته است. در این روش، سلول‌های بنیادی مشتق از مغز استخوان، بافت چربی یا خون بیمار، تزریق یا پیوند زده می‌شوند. این سلول‌های بنیادی توانایی تبدیل‌شدن به انواع سلول‌های دیگر از جمله سلول‌های عضله قلبی را دارند.

این سلول‌های بنیادی در ناحیه آسیب‌دیده مستقر می‌شوند و تبدیل به سلول‌های جدید عضله قلبی می‌شوند و جایگزین بافت قلبی مرده می‌شوند. همچنین این سلول‌ها موادی ترشح می‌کنند که به التیام زخم و ترمیم بافت کمک می‌کند.

مهندسی بافت قلبی

مهندسی بافت قلبی یکی دیگر از روش‌های نوین برای ترمیم بافت قلب آسیب‌دیده پس از حمله قلبی است. در این روش، یک قالب یا پیوند بافتی ساخته شده از مواد زیست‌سازگار مانند پلیمرهای زیستی، جایگزین بخش آسیب‌دیده قلب می‌شود.

این پیوند بافتی به‌عنوان یک چارچوب برای مهاجرت و رشد سلول‌های قلبی عمل می‌کند. سلول‌ها و مویرگ‌های جدید در این قالب رشد کرده و بافت جدیدی شکل می‌گیرد. سپس این قالب زیست‌تخریب‌پذیر طی چند ماه جذب بدن می‌شود و بافت قلبی جدید و سالم جای آن را می‌گیرد.

روش‌های درمانی طب سنتی برای ترمیم قلب بعد از سکته

طب سنتی در کنار درمان‌های استاندارد پزشکی، می‌تواند به ترمیم بهتر قلب پس از حمله قلبی کمک کند. گیاهان دارویی متعددی در طب سنتی برای ترمیم قلب پس از حمله‌های قلبی استفاده می‌شود. یکی از این گیاهان دارویی، زنجبیل است. زنجبیل حاوی ترکیباتی به نام جینجرولها است که خاصیت ضدالتهابی قوی دارند. از طرفی زنجبیل با کاهش قند خون، کلسترول و تری‌گلیسرید به‌سلامت قلب کمک می‌کند.

می‌توانید یک قاشق چایخوری پودر زنجبیل به غذاها و خوراکی‌ها اضافه کنید و یا آن را به‌صورت دم‌کرده مصرف کنید. داروی گیاهی دیگر، زعفران است. زعفران یک ادویه گیاهی ارزشمند در طب سنتی است که در ترمیم بافت قلبی بعد سکته بسیار مؤثر است. زعفران حاوی ترکیباتی به نام کروسین و سافرانال است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی دارند و التهاب را کاهش می‌دهند.

سعی کنید در کنار تمامی غذاهایی که مصرف می‌کنید، زعفران را بگنجانید. حتی چای را همراه با زعفران میل کنید. زعفران باید به‌صورت مداوم و طولانی‌مدت مصرف شود تا اثربخشی آن در ترمیم بافت قلبی نمایان شود. گیاه توصیه‌شده دیگر، دارچین است. دارچین حاوی ترکیباتی به نام سینام آلدئید و اوژنول است که خواص زیر را دارند:

خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند و التهاب و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند.

دارچین کلسترول مضر (LDL) و تری گلیسیرید خون را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

خاصیت ضدانعقاد خون دارند و از تشکیل مجدد لخته جلوگیری می‌کنند.

به کاهش فشارخون و ضربان قلب کمک می‌کنند.

با تقویت عروق خونی، جریان خون به قلب را بهبود می‌بخشند.

بنابراین مصرف منظم دارچین می‌تواند التهاب و آسیب به بافت قلبی را کاهش داده و زمینه لازم برای ترمیم و بازسازی آن را فراهم کند.

عواقب بی‌توجهی و عدم ترمیم قلب پس از سکته قلبی

شاید برخی از افراد پس از اینکه از حمله قلبی جان سالم به در بردند، گمان کنند که دیگر خطر رفع شده و نیاز به اقدامات درمانی خاصی وجود ندارد. اما این دیدگاه کاملاً اشتباه است. اگر پس از وقوع حمله‌های قلبی، بافت آسیب‌دیده قلب به طور کامل ترمیم نشود، احتمال بروز حمله قلبی دوباره به‌شدت افزایش می‌یابد. زیرا بافت مرده و آسیب‌دیده قلب، زمینه‌ساز ایجاد لخته و انسداد مجدد عروق کرونر می‌شود.

در این شرایط، قادر به انقباض مناسب و تأمین جریان خون کافی نیست و دچار ایسکمی می‌شود. خطر دیگر، نارسایی قلبی است. می‌دانید که بافت عضلانی مرده یا آسیب‌دیده قلب، توانایی انقباض و تپش مناسب را ندارد. این مسئله موجب ضعف تدریجی عملکرد پمپاژ خون توسط قلب می‌شود. تغییر شکل دهلیزها و بطن‌های قلب به دلیل آسیب، باعث اختلال در جریان خون درون قلب می‌شود. به‌علاوه، بافت مرده می‌تواند منجر به تشکیل لخته و مسدودشدن عروق کرونر شود که جریان خون به قلب را کاهش می‌دهد.

در نتیجه قلب توانایی پمپاژ خون کافی به بدن را ندارد و علائم نارسایی قلبی مانند تنگی نفس، خستگی و ورم پاها ظاهر می‌شود. علاوه بر خطر سکته مجدد و نارسایی قلبی، عوارض بسیاری هستند که در صورت سهل‌انگاری بیمار، او را گرفتار می‌کند. برخی از آن‌ها بدین صورت است:

خطر مرگ ناشی از سکته قلبی مجدد تا چندبرابر بالا می‌رود.

شکل‌گیری آنوریسم (افزایش بیش از حد قطر رگ‌ها) و توسعه آن منجر به پارگی دیواره قلب و مرگ ناگهانی می‌شود.

ایجاد لخته خون در قلب (ترومبوز) که می‌تواند منجر به مرگ شود.

اختلالات ضربان قلب و ایست قلبی

کاهش کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب

افزایش هزینه‌های درمانی و بستری‌شدن‌های مکرر

بنابراین ترمیم به‌موقع بافت قلبی آسیب‌دیده حیاتی است تا از عوارض خطرناک ناشی از عدم درمان پیشگیری شود. مشاوره با پزشک برای شروع سریع درمان الزامی است.

سخن پایانی

اگر شما یک‌بار دچار سکته قلبی شده باشید، باید این موضوع را بدانید که خیلی بیشتر از سایر افراد امکان دارد مجدد به این عارضه دچار شوید عملیات ترمیم قلب بعد از سکته به‌سختی انجام می‌پذیرد. در این مقاله، هر آنچه را که لازم بود در ارتباط با روش‌های درمان و ترمیم بافت قلب بعد از سکته بدانید در اختیارتان قرار دادیم. گفتیم که حمله قلبی باوجود تمام خطراتی که برای بیمار دارد، به‌سادگی قابل‌کنترل است.

کافی است عادات غلط زندگی روزمره مانند مصرف غذاهای چرب، پرنمک، الکل، سیگار و… را کنار بگذارید و جهت اقدامات پیشگیرانه، با یک متخصص مجرب ارتباط داشته باشید. بدون شک با یک زندگی سالم و پیروی از توصیه‌های پزشک، قلب شما تا سالیان طولانی بدون هیچ عیب و نقصی فعالیت می‌کند.

باتوجه‌به اینکه سلامت قلب بسیار حیاتی است، حتماً پزشکی را انتخاب کنید که سررشته و تجربه فراوانی در این زمینه داشته باشد. شما عزیزان می‌توانید به‌صورت آنلاین و بدون مراجعه حضوری، به‌راحتی از طریق سایت ما اقدام نمایید و جهت ارتباط با بهترین متخصصان قلب کشور، نوبت رزرو کنید.