اقدامات اولیه در سکته قلبی

در سکته قلبی جریان خون که اکسیژن مورد نیاز عضله قلب را تامین می‌کند به طور ناگهانی کاهش یافته یا کاملا قطع می‌شود. باید توجه داشت که سکته قلبی یک اورژانس پزشکی است. دانستن اقدامات اولیه میتواند در نجات جان افراد مبتلا بسیار موثر باشد و هر فردی ممکن است به آن نیاز پیدا کند. چون سکته‌های قلبی در اکثر موارد خارج بیمارستان اتفاق میافتند و قبل از رسیدن نیروهای کمکی بیمار ممکن است جان خود را از دست بدهد به همین دلیل دانستن اقدامات اولیه سکته قلبی و احیای پایه که بدون هیچ وسیله کمکی انجام میشود تاثیر مهمی در حفظ جان افراد تا رسیدن اورژانس دارد. از آن جایی که تاثیر زمان در حفظ و نجات عضله قلب بسیار چشمگیر است ( به قول معروف، زمان عضله است)، باید در کوتاهترین فرصت ممکن به اورژانس اطلاع داده شود و سپس کمک‌های اولیه در سکته قلبی شروع شود. گرچه آموزش عملی اقدامات احیا قلبی ریوی در صورت ایست قلبی برای افزایش موفقیت آن کمک‌کننده است، ولی طبق آخرین بررسی‌های انجمن قلب آمریکا، حتی ماساژ قلبی توسط افرادی که ناآشنا به اصول احیا هستند بهتر از انجام ندادن آن است. با این حال خواندن این مطلب به شما کمک خواهد کرد تا اولویت‌های مهم هنگام مواجهه با سکته قلبی را بهتر بشناسید.

در ایران، بیماری‌های قلبی عروقی دومین عامل مرگ‌ومیرپس از تصادفات جاده‌ای است. قسمت عمده این مرگ‌ها ناشی از سکته قلبی است بنابراین غیر از اقدامات اولیه در سکته قلبی بهتر است که عوامل خطرساز آن را بشناسید و با پیشگیری از آن سهم مهمی در کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر سکته قلبی داشته باشید.

فهرست مطالب:

1. کمک‌های اولیه هنگام سکته قلبی چیست؟
2. علائم هشداردهنده سکته قلبی چیست؟
3. عوامل خطر سکته قلبی چیست و چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد؟
4. ریسک شما برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی چقدر است؟
5. جمع بندی
6. منابع

کمک‌های اولیه هنگام سکته قلبی چیست؟

اگر متوجه علائم هشداردهنده شدید و فکر می‌کنید خودتان یا فرد دیگری احتمالا دچار سکته قلبی شده‌اید کارهای زیر را انجام دهید.

1. اگر فرد هوشیار است، با 115 تماس بگیرید. سپس فرد را بنشانید تا استراحت کند و سعی کنید فرد را آرام نگه‌دارید.

لباس‌های تنگ را درآورید.

از بیمار درباره داروهایی که مصرف میکند و زمینه بیماری قلبی بپرسید. یک عدد آسپرین در صورت عدم حساسیت به بیمار بدهید تا بجود و کمک کنید تا داروهای قلبی تجویزشده توسط پزشک مثل نیتروگلیسرین را مصرف کند.

• اگر فرد بی‌هوش است یا پاسخ نمی‌دهد ابتدا با 115 تماس بگیرید سپس احیای قلبی ریوی را شروع کنید. احیای قلبی ریوی شامل کارهایی است که فعالیت دو عضو قلب و ریه را بازگردانده و به حفظ جریان خون اعضای حیاتی مثل مغز کمک میکند.

دقت کنید که تماس با اورژانس بهتر از انتقال فرد به بیمارستان است، چون اورژانس میتواند در راه رسیدن به بیمارستان درمان را آغاز کند.

مراحل احیای قلبی ریوی:

 ابتدا هوشیاری، تنفس و نبض بیمار را چک کنید تا از ایست قلبی مطمئن شوید. با تکان دادن شانه‌ها و صدا‌کردن بیمار، هوشیاری را چک کنید. صورت خود را نزدیک بیمار برده تا حرکات قفسه سینه و تنفس را چک کنید. نبض شریان گردنی را در فرورفتگی کنار گلو لمس کنید. بررسی این موارد را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید. (حدودا ده ثانیه) در صورت نبود نبض، ایست قلبی تایید میشود. اگر نمیتوانید نبض را بررسی کنید، عدم تنفس و هوشیاری نیز برای شروع احیا کافی است.

وقتی از ایست قلبی مطمئن شدید ابتدا با اورژانس تماس بگیرید سپس احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید. زمان شروع احیا در موفقیت آن بسیار تاثیرگذار است و حتی یک دقیقه تاخیر احتمال موفقیت را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. بیمار را روی سطح صافی به پشت خوابانده  سپس ماساژ قفسه سینه را به صورت عمودی روی استخوان جناغ (برجستگی استخوانی میانی قفسه سینه) شروع کنید. فشار مناسب باید به شکلی باشد که با هر فشار قفسه سینه 5 سانتی‌متر به داخل رفته و بعد از هر فشار اجازه دهید قفسه سینه بالا آمده و به حالت اول برگردد. اگر تنفس دهان به دهان را نمیدانید در هر دقیقه 100 -120 فشار وارد کنید (حدودا دو بار در ثانیه) و اگر آموزش تنفس دهان به دهان را دیده‌اید به ازای هر 30 فشار، 2 تنفس دهان به دهان انجام دهید. این عمل را تا وقتی اورژانس به محل برسد، ادامه دهید.

دقت کنید که اگر علت ایست قلبی خفگی باشد باید تنفس مصنوعی هم انجام شود. برای تنفس دهان به دهان سر بیمار را کمی به عقب متمایل کرده، سپس با یک دست چانه بیمار را بالا کشیده با دست دیگر هر دو سوراخ بینی را میبندیم. یک نفس عمیق کشیده و با قراردادن لب‌های خود روی لب‌های بیمار به بیمار نفس میدهیم. حین این کار به قفسه سینه نگاه میکنیم تا از بالا آمدن قفسه سینه و موثر بودن تنفس مطمئن شویم. تنفس را دوباره تکرار میکنیم. مجموعا دو تنفس باید زیر پنج ثانیه انجام شود. به مدت دو دقیقه سیکل‌هایی مشتمل بر 30 فشار سینه‌ای و دو تنفس انجام میدهیم و وضعیت نبض، تنفس و هوشیاری را بررسی میکنیم تا از ایست قلبی مطمئن باشیم.

در صورت خستگی جای خود را با فرد دیگر حاضر در محل عوض کنید. زیرا خستگی فرد احیاگر ممکن است سبب شود فشارهای سینه‌ای با عمق و سرعت مناسب انجام نشود و کیفیت احیا کاهش یابد.

در صورتی که محل حادثه مجهز به دستگاه الکتروشوک هدفمند باشد، پدهای دستگاه را در محل مشخص‌شده بچسبانید سپس دکمه آنالیز را فشرده و منتظر فرمان دستگاه باشید. در صورت نیاز به شوک، دستگاه شما را مطلع کرده و دکمه تخلیه انرژی را فشار دهید. سپس برای دو دقیقه احیا انجام داده و دوباره نیاز به شوک را توسط دستگاه بررسی کنید و چرخه بالا را تکرار کنید.

علائم هشداردهنده سکته قلبی چیست؟

در صورت مشاهده علائم زیر در خود یا فردی دیگر باید احتمال سکته قلبی را درنظر داشته باشید. و سریعا به پزشک مراجعه کنید.

ناراحتی قفسه سینه: بیشتر سکته‌های قلبی باعث احساس ناراحتی در قسمت مرکزی قفسه سینه می‌شوند  که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد. احساس ناراحتی ممکن است به شکل احساس فشار، پری یا درد باشد.

ناراحتی در قسمت‌های دیگربدن: در سکته قلبی درد و ناراحتی غیر از قفسه سینه ممکن است در شکم، یک یا هر دو بازو، گردن، فک یا پشت نیز احساس شود. به طور کلی سکته قلبی می‌تواند به صورت درد و ناراحتی هر قسمتی از فک تا ناف بروز کند .

تنگی نفس: تنگی نفس ممکن است با یا بدون درد بروز کند.

علائم دیگر: نشانه‌های احتمالی دیگر شامل تعریق سرد، احساس تهوع یا سبکی سر است. نکته‌ی مهم این است که افراد مسن مبتلا به دیابت ممکن است علائم معمول سکته را نداشته و مثلا تنها علامت سکته قلبی احساس تهوع باشد. حین مواجهه با این گروه از افراد توجه بیشتری داشته باشید. و در صورت وجود این علامت آن را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید.

عوامل خطر سکته قلبی چیست و چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد؟

فاکتور‌های خطرساز سکته قلبی را به سه دسته تقسیم کرده‌اند.

1. ریسک فاکتورهای مهم غیرقابل اصلاح: سن بالای 65 سال، جنسیت مرد، سابقه خانوادگی بیماری قلبی
2. ریسک فاکتورهای مهم قابل اصلاح: مصرف سیگار، کلسترول بالا، فشارخون بالا، عدم فعالیت فیزیکی، اضافه وزن و چاقی، دیابت
3. ریسک فاکتورهای مرتبط، با اهمیت نامشخص: استرس، مصرف الکل، رژیم غذایی پرچرب و شیرین

دقت کنید که شما نقش مهمی در سلامتی خود دارید. تصمیم هایی که در طول روز میگیرید، روی ریسک ابتلا به سکته قلبی موثرند. گرچه برخی از ریسک فاکتور ها غیرقابل تغییرند ولی همچنان موارد مهمی وجود دارد که با کنترل آن‌ها میتوانید خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهید. این موارد شامل کنترل فشار خون، کاهش میزان کلسترول خون، ترک مصرف سیگار و دخانیات، فزایش میزان تحرک و رژیم تغذیه‌ای با چربی و نوشیدنی‌های شیرین کمتر و سبزیات، غلات و گوشت سفید بیشتر می‌باشد. قسمتی از این پیشگیری مثلا کاهش کلسترول خون یا کنترل فشار خون نیاز به درمان دارویی دارد. پزشکان کلینیک ما میتوانند برای شروع این موارد شما را راهنمایی کنند.

ریسک شما برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی چقدر است؟

اکثر سکته‌های قلبی ناشی از بیماری های آترواسکلروتیک عروق کرونری قلب (atherosclerotic cardiovascular disease، ASCVD) می‌باشد. آترواسکلروز فرایندی است که با تجمع پلاک های چربی در عروق سبب کاهش خونرسانی به عضله قلب شده و میتواند منجر به سکته قلبی شود، بنابراین بررسی ریسک ابتلا به بیماری آترواسکلروتیک عروق کرونری معیار خوبی برای پیشبینی احتمال سکته قلبی میباشد. محاسبه ریسک ASCVD بر اساس سن، جنس، نژاد، میزان کلسترول، مصرف سیگار، دیابت و فشار خون انجام میشود. در صورت داشتن این ریسک فاکتورها بهتر است با مراجعه به پزشک و بررسی میزان ریسک خود، هرچه زودتر پیشگیری‌های مناسب را آغاز کنید.

جمع‌بندی:

در صورت داشتن هر کدام از ریسک فاکتورها یا تجربه علائم هشداردهنده بهتر است توسط یک پزشک باتجربه مانند پزشکان کلینیک ما، معاینات و آزمایش‌های قلبی مورد نیاز را انجام دهید تا ضمن آگاهی از ریسک ابتلا به سکته قلبی، درصورت نیاز، پیشگیری‌های لازم مربوط به سبک زندگی یا داروهای مورد نیاز را شروع کنید. در این صورت میتوانید با کنترل دوره‌ای، پیشرفت بیماری عروق قلبی را کندتر کنید. پزشکان حاذق در مجموعه ما میتوانند در تشخیص و درمان دقیق بیماری‌های قلبی و بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط با آن شما را یاری کنند. بنابراین در اسرع وقت به مراکز درمانی موردنظر مراجعه کنید.