فهرست مطالب
هنگام سکته قلبی چه کنیم؟
این سوالی بود که هرگز فکر نمی‌کردم روزی به دنبال پاسخ آن باشم تا اینکه یک عصر آرام، ناگهان با مشاهده علائم سکته قلبی در یکی از عزیزانم همه چیز تغییر کرد. تجربه‌ای که به من آموخت در لحظات حساس چگونه آرامش خود را حفظ کنم و اقدامات اولیه را انجام
دهم. اهمیت شناسایی علائم اولیه مانند درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس و احساس ناراحتی در دست‌ها، گردن، فک یا پشت، بیش از پیش برایم روشن شد. این اتفاق آموزه‌ای بزرگ بود که ارزش هر لحظه را در کنار عزیزانم بیشتر قدر بدانم و همیشه برای مواجهه با چنین موقعیت‌هایی آماده باشم. از شما دعوت می‌کنیم این مقاله را بخوانید تا با اقدامات لازم در هنگام مواجهه با سکته قلبی آشنا شوید و بتوانید در مواقع ضروری به بهترین شکل عمل کنید.
تا قبل از رسیدن اورژانس چه کنیم
از آن جا که قلب اندامی بسیار مهم است بایستی در صورت بروز هرگونه درد مشکوک حتما به پزشک مراجعه کنید. اما امروزه با توجه به شیوع بسیار بالای این مشکلات و همچنین پایین آمدن سن بیماران، آشنایی با علائم سکته قلبی بسیار ضروری است. اگر با این علائم و همچنین راهکارهای ضروری که باید در این زمان انجام دهید آشنا باشید، آمار مرگ و میر نیز تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. قبل از هرچیز لازم است که مروری بر علائم سکته قلبی داشته باشیم.
معمولا 90 درصد افرادی که دچار سکته قلبی می‌شوند، تجربه درد شدید در ناحیه قفسه سینه خواهند داشت اما این به منزله این که هر دردی در این ناحیه مربوط به قلب می‌شود نیست. درد مربوط به قلب معمولا در حالت استراحت بروز نمی‌کند. همچنین درد قفسه سینه که مرتبط با سیستم قلبی و عروقی است، کوتاه و گذرا نیست و از چند دقیقه تا چند ساعت به طول می‌انجامد. اصولا این درد پس از یک فعالیت فیزیکی مثل پیاده‌روی یا بالا و پایین رفتن از پله رخ می‌دهد.
دردی که در قفسه سینه رخ می‌دهد و مربوط به قلب است، صرفا در یک نقطه بروز نمی‌کند. این درد به سایر نقاط و اندام‌های بدن مثل پشت، کتف، گردن، شانه، دست و فک منتشر می‌شود. جالب است بدانید که صرفا درد به سمت چپ بدن منتشر نمی‌شود و حتی صرفا به سمت راست هم منتشر می‌شود. علاوه بر این نشانه، احساس دشواری تنفس، عرق کردن غیرمعمول و عرق سرد، احساس حالت تهوع و حتی استفراغ، سرگیجه یا احساس سبک شدگی سر نیز از سایر نشانه‌های مشکلات قلبی هستند.
اگر حتی یک مورد از این نشانه‌ها همراه با درد قفسه سینه در شما بروز کرد، حتما با اورژانس تماس بگیرید. ممکن است که این درد عصبی باشد و خطری شما را تهدید نکند. حتی ممکن است درد مربوط به ریه و پرده‌های جنب اطراف آن باشد. مشکلات مربوط به سیستم گوارشی و مخصوصا معده مثل ریفلاکس اسید هم ممکن است با دردهای قلبی اشتباه گرفته شوند. به هر حال از آن جا که احتیاط شرط عقل است، حتما تشخیص اصلی را به کارشناسان فوریت‌های پزشکی اورژانس واگذار کنید.
هنگام سکته قلبی در خواب چه کنیم
یک مورد بسیار شایع در افرادی که دچار سکته قلبی می‌شوند این است که در زمان خواب این اتفاق می‌افتد. در برخی موارد که سکته قلبی در خواب اتفاق می‌افتد، پیش از بیدار شدن نیز فرد فوت می‌شود. بنابراین دانستن این نکته که اگر سکته قلبی در خواب اتفاق بیفتد باید چه کنیم، می‌تواند از مرگ ناگهانی در خواب پیشگیری کند. اولین نکته این است که بدانیم چه کسانی ممکن است دچار سکته قلبی در خواب شوند. افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و همچنین افراد مبتلا به آپنه خواب و اختلالات هراس جزو این موارد هستند.
علائم سکته قلبی در زمان خواب تقریبا با سایر زمان‌ها یکسان است. بنابراین اگر حتی با یکی از این علائم از خواب بیدار شدید، سریعا با اورژانس تماس بگیرید. البته اگر با درد در قفسه سینه بیدار شدید، نگران نباشید. ممکن است این درد مربوط به ناحیه معده باشد. دیر غذا خوردن و مشکلات گوارشی همچون ریفلاکس اسید معده به مری هم می‌توانند منجر به درد و سوزش قفسه سینه شوند. اما ریسک نکنید و حتما به اورژانس مراجعه کنید. فراموش نکنید که حفظ آرامش کمک بسیار زیادی در تشدید نشدن علائم سکته و عوارض پس از آن دارد.
برای جلوگیری از عوارض هنگام سکته قلبی چه کنیم
به طور کلی لازم است که در حین بروز سکته قلبی در اطرافیانتان، اقدامات ذیل را انجام دهید. البته تا حد امکان اگر برای خود شما نیز این علائم بروز کرد نیز این نکات را رعایت کنید. بهتر است که دیگران را در جریان مشکلات قلبی خود نیز قرار دهید تا در صورت نیاز بتوانند پیش از رسیدن اورژانس به شما کمک کنند. اما توجه داشته باشید که هیچ چیز بیشتر از حفظ آرامش در زمان بروز حملات قلبی مهم نیست.
- سکته قلبی در اغلب مواقع پیش از شدید شدن خبر می‌دهد. بنابراین به محض این که به حمله قلبی مشکوک شدید با اورژانس تماس بگیرید. هر چه کمک‌های اولیه سریع‌تر انجام شود از خطرات احتمالی و جبران‌ناپذیر نیز تا حد زیادی کاسته می‌شود. زمان طلایی برای کمک به فردی که دچار سکته قلبی شده است حدود 3 ساعت است. همچنین هر چه درد شدیدتر شود امکان انجام فعالیت‌ها از شما سلب می‌شود. بنابراین مخصوصا اگر تنها هستید به محض مشکوک شدن با اورژانس تماس بگیرید.
اگر قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین دارید، حتما یک عدد مصرف کنید. توجه داشته باشید که مصرف هر گونه خوردنی و آشامیدنی دیگری در زمان بروز علائم ممنوع است. صرفا به مصرف یک قرص بسنده کنید و سعی کنید نفس عمیق بکشید. تا حد امکان نیز لباس‌های آزاد و راحت بپوشید و در معرض هوای تازه و جاری قرار بگیرید. دقت داشته باشید که مصرف آسپیرین در صورت نبود نیتروگلیسیرین نیز کمک کننده است. دقت داشته باشید که از نداشتن حساسیت به این دارو مطمئن شوید.
احیای قلبی هنگام سکته قلبی چگونه است؟
یکی از بهترین اقداماتی که می‌توان برای فرد دچار سکته قلبی انجام داد، احیای قلبی-ریوی یا CPR است. حتی اگر در اطراف خود این عمل را مشاهده نکرده باشید اما در تلویزیون دیده‌اید. یاد گرفتن احیای قلبی نه تنها به شما برای کمک به افراد دچار حمله قلبی کمک می‌کند، بلکه در مواقعی مثل غرق شدن و مسمومیت نیز کمک‌کننده است. از آنجا که اگر علائم حیاتی از دست برود، 10 دقیقه زمان لازم است تا فرد دچار مرگ مغزی شود. بهتر است که همه انجام احیا را یاد بگیرند تا پیش از رسیدن اورژانس به فرد بیمار کمک کنند.
انجام عملیات احیای قلبی و ریوی به گردش خون بهتر و به کار افتادن قلب و مغز کمک شایانی می‌کند. بنابراین دانستن نحوه انجام آن حتی ممکن است از مرگ ناگهانی افراد جلوگیری کند. با مطالعه این نکات حتما به یادگیری احیای قلبی علاقمند شده‌اید. نکته قابل توجه در مورد نحوه اجرای این عمل این است که انجام دادن نادرست آن نیز می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. بنابراین اطمینان حاصل کنید که این کار را به نحو صحیح انجام می‌دهید. برای انجام احیای قلبی و ریوی مراحل زیر باید توسط یک فرد آموزش‌دیده انجام شود:
بررسی هوشیاری و تماس با اورژانس
برای انجام عملیات CPR باید در اولین مرحله، هوشیاری فرد را بررسی کنید. برای این کار لازم است که با بیمار صحبت کنید تا ببینید آیا قادر به پاسخگویی هست یا خیر. اگر فرد توانایی حرف زدن ندارد به پا یا دست او ضربه بزنید تا واکنش او را بررسی کنید. اگر بیمار هوشیار نبود حتما ابتدا با اورژانس تماس گرفته و سپس در صورت داشتن اطلاعات کافی عملیات احیا را شروع کنید.
اجرای صحیح ماساژ قلبی
در این مرحله با قرار دادن دست‌ها روی یکدیگر و قفل کردن انگشتان در هم، شروع به ماساژ قفسه سینه (قسمت وسط دنده‌ها) کنید. برای این کار بایستی حتما نحوه انجام صحیح این کار را بلد باشید و با پاشنه دست این کار را انجام دهید. پس از 30 مرتبه ماساژ با عمق 5 سانتی‌متری در بزرگسالان 2 مرتبه تنفس مصنوعی بدهید. برای نوزادان عمق فشار بایستی در حدود 3 سانتی‌متر و البته صرفا با دو انگشت باشد. برای کودکان یک الی هشت ساله نیز صرفا با یک دست و با همان عمق 5 سانتی‌متر انجام دهید.
نگهداری و مراقبت از بیمار پس از بازگشت علائم حیاتی
سرعت شما در انجام ماساژ باید به طور میانگین حدود 110 بار در دقیقه باشد. این عملیات را تا زمانی که مجددا علائم حیاتی بیمار مخصوصا تنفس برگشت ادامه دهید. زمانی که علائم حیاتی بیمار بازگشت به آرامی فرد را به صورت طاق باز دراز کرده و تا زمان رسیدن کارشناسان فوریت‌های پزشکی صبر کنید. در این زمان تنها کاری که باید انجام دهید، قرار دادن فرد در معرض هوای تازه و جاری و آزاد کردن لباس‌های او است.
مراحل تشخیص و درمان در بیمارستان هنگام سکته قلبی
با رسیدن فرد دچار سکته قلبی به بیمارستان خیالتان راحت باشد. در این مواقع پزشکان و پرستاران با داشتن تجربه کافی ریسک خطرات احتمالی را پایین می‌آورند. اما از آن جا که افراد در چنین مواقعی استرس و ترس زیادی را متحمل می‌شوند، دانستن این موضوع که قرار است چه اتفاقاتی پس از ورود بیمار به بیمارستان رخ دهد، می‌تواند به آرام‌تر شدن فرد کمک شایانی کند. البته دقت داشته باشید با توجه به نوع و شدت بیماری ممکن است برخی از اقدامات برای شما انجام نشود.
- قطعا در اولین مرحله از الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب استفاده می‌شود. اگر اطلاعات نوار قلب کافی نباشد از سایر روش‌های تشخیصی برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شود. از جمله این روش‌ها می‌توان به اکوکاردیوگرافی قلب، آزمایش خون برای بررسی میزان آنزیم‌های قلبی، آنژیوگرافی، سی‌تی آنژیوگرافی و یا سی‌تی اسکن معمولی و ام‌آرآی استفاده شود. ممکن است حتی یکی از این تست‌ها به تشخیص دقیق کمک کند اما ممکن است که گاهی هم لازم باشد از چند نمونه از تست‌ها برای تشخیص نهایی استفاده شود.
- معمولا در اولین مرحله پس از تشخیص حمله یا سکته قلبی از اکسیژن‌تراپی برای فرد استفاده می‌شود. استفاده از ماسک اکسیژن یا نازال اکسیژن می‌تواند فشار مضاعف را از روی قلب برداشته و به بهبود عملکرد سیستم خونرسانی کمک شایانی کند. حتما در مراحل اولیه از انواع مختلفی از داروها نیز استفاده خواهد شد. قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین برای کاهش فشار خون و تخفیف درد آنژین صدری معمولا در اغلب مواقع استفاده خواهد شد. استفاده از سایر انواع داروهای کاهنده درد و فشار خون نیز بستگی به نظر پزشک معالج شما دارد.
- اگر گرفتگی عروق یا تصلب شرایین رگ‌های تغذیه‌کننده قلب خیلی شدید نباشد، ممکن است استفاده از دارو به تنهایی مشکل را حل کند. در برخی مواقع از عمل آنژیوگرافی و استنت زدن رگ‌ها برای باز کردن عروق استفاده می‌شود. در این روش که صرفا با بی‌حسی موضعی و بدون بیهوشی انجام می‌شود؛ از یک لوله باریک استفاده می‌شود. این لوله از طریق پا یا دست به سمت قلب می‌رود و با بالون زدن یا فنر گذاشتن منجر به باز شدن عروق بسته می‌شود.
- در برخی مواقع که به دلیل شدت بیماری یا دلایل دیگر، عمل بالون زدن نمی‌تواند موثر واقع شود از سایر روش‌های درمانی استفاده می‌شود. از جمله روش‌های موثر دیگر می‌توان به عمل جراحی بای‌پس قلبی، کانتریزاسیون، آتروکتومی و عمل‌های قلب باز و پیوند قلب اشاره کرد. در عمل قلب باز، دنده‌ها کاملا برش زده شده تا جراح به ناحیه قلب به طور مستقیم دسترسی داشته باشد. سپس با پیوند زدن یک رگ سالم به رگ آسیب‌دیده قلب درمان می‌شود.
اگر سکته قلبی کردیم چه کنیم
در مورد این که پس از سکته قلبی در منزل و در بیمارستان چه اقداماتی انجام می‌شود کامل صحبت کردیم. اما اگر خود شما دچار سکته قلبی شوید چطور؟ در مواجهه با سکته قلبی، زمانی که خود فرد مبتلا است، اوضاع کاملاً متفاوتی پیش رو دارد. در این حالت فرد ممکن است با محدودیت‌هایی در انجام فوری اقدامات نجات‌بخش مواجه شود چرا که اغلب علائم سکته قلبی مانند درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس، احساس ناراحتی در نواحی دیگر بدن مانند دست‌ها، گردن، فک یا پشت می‌تواند توانایی فرد برای انجام واکنش‌های سریع را کاهش دهد. با این حال دانستن و انجام دادن چند اقدام مهم می‌تواند به شما کمک کند تا در این شرایط حساس، شانس بقای خود را بهبود بخشید:
- فوراً کمک بخواهید: اگر احساس می‌کنید علائم سکته قلبی را تجربه می‌کنید، بلافاصله با شماره اورژانس تماس بگیرید. اگر تنها هستید و نمی‌توانید صحبت کنید حتی با فشار دادن دکمه‌های تلفن، سعی کنید توجه کسی را جلب کنید.
- آرام بمانید: سعی کنید تا حد امکان آرام بمانید و از انجام هرگونه فعالیت فیزیکی سنگین خودداری کنید. استرس و فعالیت فیزیکی می‌تواند فشار بیشتری به قلب شما وارد کند.
- به حالت نشسته قرار بگیرید: تلاش کنید در حالتی نشسته با پشتی حمایت‌کننده قرار بگیرید. این کار می‌تواند به شما کمک کند تا راحت‌تر نفس بکشید و فشار کمتری به قلبتان وارد شود.
- استفاده از داروهای قلبی: اگر برای بیماری‌های قلبی تحت درمان هستید و پزشک دارویی مانند نیتروگلیسیرین را برای شما تجویز کرده است، طبق دستور پزشک از آن استفاده کنید. این دارو می‌تواند به گشاد شدن رگ‌های خونی و کاهش فشار به قلب کمک کند.
- آسپرین: در برخی موارد، اگر قادر به بلع هستید و پزشک قبلاً توصیه کرده است، مصرف یک قرص آسپرین (به استثنای مواردی که به آن حساسیت دارید) می‌تواند به جلوگیری از تشکیل لخته خون کمک کند. اما قبل از انجام این کار حتماً با پزشک یا کارشناسان پزشکی مشورت کنید.
بسیار مهم است که به یاد داشته باشید این توصیه‌ها جایگزین مراجعه فوری به پزشک یا تماس با اورژانس نیست. اقدامات فوری و به موقع می‌تواند تفاوت بین زندگی و مرگ را رقم بزند.
سخن پایانی
این تجربه برایم روشن ساخت چگونه داشتن اطلاعات و آمادگی می‌تواند در لحظات حیاتی تفاوت ایجاد کند. اما این تجربه نه تنها مرا به سوی آموختن و به اشتراک گذاشتن دانش CPR سوق داد، بلکه اهمیت داشتن اطلاعات و مشورت با متخصصان معتمد را نیز در من تقویت کرد. اکنون با به پایان رسیدن این مقاله امیدوارم که شما نیز احساس کنید مجهز به دانشی هستید که می‌تواند در لحظات حیاتی کمک‌کننده باشد. اما آموختن این مهارت‌ها تنها بخشی از مسیر است. من به شما توصیه می‌کنم که همواره در ارتباط با متخصصان ما باشید و در صورت امکان، دوره‌های آموزشی CPR را نزد آموزگاران مجرب و معتبر طی کنید. آنها می‌توانند دانش و مهارت‌های شما را به‌روز‌رسانی کنند و شما را در مواجهه با چالش‌های واقعی آماده‌تر سازند. مراجعه به متخصصان ما نه تنها اطمینان خاطر می‌بخشد بلکه اطمینان از داشتن اطلاعات دقیق و کاربردی را نیز تضمین می‌کند. در نهایت اینکه بدانیم هنگام سکته قلبی چه کنیم به میزان دانش و آمادگی ما بستگی دارد. پس بیایید با مسئولیت‌پذیری و دقت به دنبال بهترین منابع دانش و مهارت باشیم و جامعه‌ای ایمن‌تر و آگاه‌تر بسازیم.
پزشک جراح و متخصص