نوار قلب سکته قلبی چیزی بود که اولین بار وقتی پدرم روی تخت بیمارستان بستری بود دیدم. در آن لحظه همه چیز برام متوقف شد. هیچوقت فکر نمیکردم خودم از نزدیک شاهد این موقعیت باشم. دستهای پدرم را گرفته بودم و فقط امیدوار بودم که همه چیز خوب پیش رود. تا قبل از آن حتی نمیدانستم علائم سکته قلبی چیست. هر بار که صدای بوق دستگاه نوار قلب به گوشم میرسید، انگار که لرزهای از اعماق دلم برمیخاست و تمام وجودم را فرا میگرفت.
این تجربه باعث شد بفهمم چقدر مهم است که به سلامتی توجه کنیم و نشانههای خطر را بشناسیم. نوار قلب که نمایشدهنده فعالیت الکتریکی قلب است در لحظات سکته قلبی تغییرات مشخصی را نشان میدهد که به پزشکان اجازه میدهد سریعاً سکته را شناسایی و اقدام به درمان کنند. حالا در این مقاله قصد داریم با این ابزار تشخیصی مفید برای سکته قلبی بیشتر آشنا شویم.
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنی فهرست مطالب
- 1 منظور از نوار قلب سکته قلبی چیست؟
- 2 نوار قلب چه اطلاعاتی را نشان میدهد؟
- 3 چگونه باید برای انجام نوار قلب در سکته قلبی آماده شد؟
- 4 مراحل گرفتن نوار قلبی در سکته چه هستند؟
- 5 تفسیر نوار قلب در سکته قلبی
- 6 آیا نوار قلب در سکته قلبی عوارض و خطراتی دارد؟
- 7 انجام نوار قلب سکته قلبی چه زمانی ضروری است؟
- 8 نوار قلب علاوه بر سکته قلبی چه مشکلات دیگری را نشان میدهد؟
- 9 حین سکته قلبی برای نوار قلب به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
منظور از نوار قلب سکته قلبی چیست؟
نوار قلب سکته قلبی یک تست فوری با دقت بالا و عملکرد عالی است که به پزشکان کمک میکند تا در عرض مدتی کوتاه بسیاری از عارضههای قلبی را شناسایی کنند. پزشکان بر اساس نتایج نوار قلب تعیین میکنند که مشکل زمینهای قلب چیست و کدام درمان بهتر است.
این تست که یکی از بهترین دستاوردهای پزشکی در نظر گرفته میشود در سال ۱۹۰۲ ابداع شد. از آن زمان تاکنون جان بسیاری از انسانها در سرتاسر جهان به خاطر دقت این تست در تشخیص به موقع مشکلات قلبی، نجات داده شده است.
به طور کلی بهترین زمان برای گرفتن نوار قلب زمانی است که علائم سکته قلبی و دیگر عوارض قلبی را تجربه میکنید. این علائم شامل احساس ضعف، خستگی شدید، حس کردن ضربان قلب، نامنظم بودن ریتم و ضربان قلب هستند. در شرایطی که این علائم غیرعادی را دارید مراجعه به پزشک برای گرفتن نوار قلب نه تنها ضرری ندارد بلکه برای حفظ سلامتی قلب و دیگر اعضای بدن ضروری است.
اگر شما هم همچون خیلی از افراد از نحوه انجام این آزمایش واهمه دارید باید بگوییم که نوار قلب یک تست کاملا بدون درد است و در هنگام تهیه نوار قلب هیچ فشار، درد یا سوزشی را تجربه نمیکنید.
نوار قلب چه اطلاعاتی را نشان میدهد؟
قلب ارگان پرکار و مهمی است و وظیفه پمپاژ خون و رساندن آن به دیگر اعضای بدن را بر عهده دارد. نحوه عملکرد قلب به این صورت است که حین پمپاژ خون، برخی از بافتها شروع به تولید سیگنال الکتریکی میکنند و همین سیگنالها سبب تپیدن قلب میشوند. در شرایطی که قلب در وضعیت خوبی قرار دارد و مشکلی از نظر سلامتی ندارد، سیگنالهای نام برده مسیری منظم و یکنواخت دارند.
حال در شرایطی که در عملکرد سیگنالها اختلال ایجاد شود و سیگنالها نامنظم شوند، ضربان قلب نیز دچار اختلال و بینظمی خواهد شد. ضربان نامنظم قلب باعث بروز برخی علائم و عوارض میشود و کیفیت زندگی شخص را به طرز چشمگیری پایین میآورد.
در این وضعیت با کمک دستگاه نوار قلب میتوان عملکرد قلب را در یک بازه زمانی کوتاه و مشخص زیر نظر گرفت و ثبت کرد. بر اساس نتایج ثبت شده روی کاغذ یا ابزار دیجیتال میتوان فهمید که مشکل اصلی فرد کدام یک از اختلالات قلبی (نظیر سکته قلبی، حمله قلبی، آسیب به دریچه قلب و…) است. این تست گاهی برای این استفاده میشود که پزشک ببیند زمانی که قلب تحت فشار است، عروق قلبی با چه کیفیتی میتوانند اکسیژن را تحویل دهند و به انجام عمل دم و بازدم کمک کنند.
چگونه باید برای انجام نوار قلب در سکته قلبی آماده شد؟
برای این که احتمال بروز خطا در ثبت الکتروکاردیوگرافی (EKG) به حداقل برسد باید یک سری اقدامات را انجام دهید. برای مثال قبل از اقدام برای این تست از مصرف برخی از داروها یا مواد محرک بپرهیزید. همچنین بهتر است زمانی این تست را انجام دهید که به حد کافی استراحت کردهاید و تنش یا فعالیت شدید بدنی نداشتید. معمولا تکنسین یا پزشک تمام توضیحات ضروریای که باید بدانید را در اختیارتان قرار میدهد. برخی از توصیههای ضروری برای این تست شامل این مواردند:
- زمانی که به کلینیک یا بیمارستان مراجعه میکنید تا پزشک از شما نوار قلب بگیرد باید لباستان را دربیاورید. به همین خاطر بهتر است برای انجام نوار قلب لباسی بپوشید که به راحتی قابل درآوردن است.
- اگر هر گونه جواهرات یا جسم فلزی به شما متصل است باید آن را جدا کنید تا در نتیجه آزمایش اختلال ایجاد نشود.
- نکتهای که از اهمیت بالایی برخوردار است و گاهی بیماران از آن غافل میشوند شیو کردن موهای زائد سینه یا نواحیای از بدن است که قرار است ابزار مخصوص به آنها متصل شود.
- این تست معمولا نیازی به ناشتا بودن ندارد اما اگر پزشک از شما خواسته که قبل از نوار قلب چیزی نخورید حتما توصیه او را جدی بگیرید.
- اگر در روز آزمایش یا روزهای قبل از آن مکمل، گیاه دارویی یا دارو مصرف کردهاید حتما به پزشک اطلاع دهید.
- بیمارانی که دستگاه پیسمیکر (ضربانساز) در قلبشان قرار دارند باید پزشک را در جریان بگذارند.
مراحل گرفتن نوار قلبی در سکته چه هستند؟
زمانی که برای انجام نمودار ECG مربوط به حمله قلبی روی تخت دراز کشیدید، تکنسین مربوطه یا پرستار تعدادی الکترود (معمولا ۱۰ عدد) را به پوست قفسه سینه، پاها و دستهای شما وصل میکنند. این الکترودها پد چسبدار دارند و به خوبی به پوست میچسبند.
این الکترودها همچنین دارای سیمهایی هستند که آنها را به دستگاه متصل میکند. روی این دستگاه فعالیت الکتریکی قلب نشان داده میشود و اطلاعات حاصل ثبت و ضبط میشوند. برای پایین آوردن احتمال خطا حین نوار قلب باید کامل بیحرکت باشید و دستورات تکنسین را به طور درستی دنبال کنید.
ممکن است تکنسین به شما بگوید که اقداماتی همچون این موارد را انجام دهید: نفس عمیق بکشید، چشمهایتان را چند بار پشت سر هم باز و بسته کنید یا سرفه کنید.
بعد از این که این تست را انجام دادید تکنسین الکترودها را از بدنتان جدا میکند و میتوانید لباسهایتان را بپوشید. نوار قلب یک تست سریع و سرپایی در نظر گرفته میشود و معمولا بین ۵ الی ۱۰ دقیقه به طول میانجامد. در این تست فعالیت الکتریکی قلب به شکل الگو روی کاغذ یا رایانه ذخیره و ثبت خواهد شد. بعد از آن نتایج حاصل را باید به یک متخصص نشان دهید تا به درستی آنها را تفسیر کند.
تفسیر نوار قلب در سکته قلبی
زمانی که آزمایشتان به پایان رسید و نتیجه نوار قلب آماده شد باید آن را به یک متخصص مجرب و معتمد نشان دهید تا نتیجه آن را به درستی و بدون خطا تفسیر کند. هیچگاه سعی نکنید که خودتان نتایج نوار قلب را با دادههای موجود در اینترنت تفسیر کنید. به این خاطر که فقط پزشکان قادر به تفسیر دقیق نوار قلب، تشخیص علت علائم قلبی و تجویز بهترین نوع درمان هستند. البته اگر گراف قلبی ناشی از ایسکمی قلب نتایج غیرعادی را نشان داد لزوما به این معنا نیست که شما در معرض خطر هستید.
گاهی بدن بیمار برای سازگار شدن با فعالیت بدنی یا ورزش، دچار بینظمی در ریتم و ضربان میشود. در این وضعیت پزشک میتواند با معاینه شما تشخیص دهد که مشکل قلبی جدیای دارید یا نه. در شرایطی که نوع مشکل قلبی مشخص نباشد یا به اطلاعات بیشتری نیاز باشد پزشک سایر آزمایشهای قلبی مثل اکوکاردیوگرام را توصیه میکند.
آیا نوار قلب در سکته قلبی عوارض و خطراتی دارد؟
یکی از سوالات و دغدغههای بیماران این است که آیا در موقعیت سکته، گرفتن نوار قلب خطرناک است یا نه. باید گفت که نوار قلب جزو ایمنترین، راحتترین و بهترین روشهای موجود برای ارزیابی نحوه عملکرد قلب محسوب میشود. عوارض جانبی این روش خیلی نادر و محدود هستند و در حقیقت احتمال بروز آنها بسیار پایین است. به علاوه زمانی که دستگاه در حال ثبت فعالیت الکتریکی قلب شماست، هیچ درد یا احساس بدی در محل اتصال الکترودها به بدن ندارید.
البته از آنجایی که الکترودها چسبی هستند در برخی شرایط بیماران هنگام جدا شدن آنها از بدن کمی اذیت میشوند که مسئله مهم و نگرانکنندهای نیست. این وضعیت معمولا برای بیمارانی رخ میدهد که الکترودها مدت طولانی به بدنشان متصل بودهاند.
علاوه بر این گاهی بیماران در محل اتصال چسب الکترود به پوست دچار حساسیت پوستی و قرمزی پوست میشوند. این حالت برای بیمارانی که پوست ظریف و حساسی دارند اتفاق میافتد و معمولا بدون نیاز به نگرانی به خودی خود در عرض چند روز برطرف خواهد شد. این که احتمال بروز عوارض دیگری وجود دارد یا نه به وضعیت پزشکیتان بستگی دارد. به طور کلی بهتر است قبل از انجام نوار قلب از پزشکتان بخواهید که خطرات و عوارض موجود را برای شما شرح دهد.
انجام نوار قلب سکته قلبی چه زمانی ضروری است؟
اگر با علائمی مثل نبض تند، ضعف، دوبینی، مشکلات بینایی، خستگی مفرط و بدون دلیل و عدم توانایی در انجام فعالیتهای بدنی به پزشک متخصص مراجعه کردید معمولا پزشک از شما میخواهد که یک نوار قلب انجام دهید. اگر علائم قلبی خاصی نداشته باشید ولی پزشک حین پرسشهایی که در جلسه معاینه از شما میپرسد متوجه شود که سابقه خانوادگی در بیماریهای قلبی دارید، از شما میخواهد که حتما یک تست نوار قلب انجام دهید.
همچنین بیمارانی که فشار خون بالا، دیابت، چاقی مفرط یا کلسترول بالا دارند بیش از دیگران در معرض عارضههای قلبی به خصوص سکته قلبی هستند و هر زمان که علائم مشکوکی در آنها مشاهده شد انجام نوار قلب ضروری است. سایر موقعیتهایی که در آنها انجام نوار قلب ضروری است شامل موارد زیر هستند:
- یافت علت اصلی مشکلات تنفسی و تنگی نفس
- یافتن دلیل زمینهای دردهای مکرر در قفسه سینه
- یافتن علت سرگیجه همیشگی و بیهوش شدنهای پیدرپی
- بررسی وضعیت سلامت قلب قبل از تجویز یک داروی خاص یا انجام جراحی
- بررسی وضعیت قلب پس از درمان بیماری عفونی اندوکاردیت
- بررسی شرایط سلامتی قلب پس از انجام پروسههایی مثل ابلیشن قلب یا کاتتریزاسیون قلبی
- تحت نظر داشتن عملکرد قلب پس از شروع درمان سکته قلبی
- بررسی نحوه عملکرد دستگاه پیسمیکر و تاثیری که روی ریتم و ضربان قلب دارد
- آشنایی با نحوه عملکرد عضله قلب
- سنجیدن عوارض جانبی داروهای خاص روی سلامت قلب
نوار قلب علاوه بر سکته قلبی چه مشکلات دیگری را نشان میدهد؟
علاوه بر سکته قلبی نوار قلب میتواند مشکلات و عارضههای دیگری را نیز تشخیص دهد. برای مثال ایسکمی یا حمله قلبی یکی از اختلالاتی است که اکثر پزشکان برای تشخیص آن به تست نوار قلب روی میآورند. با بروز حمله قلبی، جریان خون در عضله قلب تحت تاثیر قرار میگیرد و به دنبال آن بافت قلب با افت میزان اکسیژن روبرو خواهد شد. افت اکسیژن در بافت قلب مساوی با مرگ سلولی در این ناحیه است.
زمانی که در یک بافت مرگ سلولی رخ دهد، عملا بافت نیز دچار نابودی میشود و قادر نیست که جریان الکتریکی و سیگنالها را هدایت کند. در این شرایط با استفاده از تست نوار قلب میتوان عملکرد غیرعادی این بخش از قلب را مشاهده کرد. سایر مشکلاتی که با تست نوار قلب قابل مشاهده هستند شامل این مواردند:
آریتمی قلبی
قلب در شرایطی که سالم باشد و وضعیت نرمالی داشته باشد، ریتم منظم و یکنواختی دارد. حال اگر به هر علتی این ریتم نظم خود را از دست دهد و قلب بدون الگو و نظم خاصی بتپد، آریتمی قلبی رخ میدهد. زمانی که بیمار دچار آریتمی قلبی شده باشد و تست نوار قلب بدهد، این حرکات غیرعادی در نوار قلب ثبت خواهند شد.
مشکلات مرتبط با ضربان قلب
ضربان قلب فرد سالم بین ۶۰-۱۰۰ ضربان در هر دقیقه است. حال در شرایطی که ضربان بیشتر و یا کمتر از حد طبیعی باشد، فرد دچار علائم قلبی میشود. در این شرایط میتوان عملکرد قلب را با کمک نوار قلب بررسی کرد و در صورت ناهماهنگی ضربان، علت آن را تشخیص داد.
اختلال در اندازه و بافت قلب
در شرایطی که حجم قلب به خاطر بیماری یا آسیب خاصی دستخوش تغییر شود و یا ضخامت آن افزایش پیدا کند، در نوار قلب این نشانههای غیرطبیعی کاملا قابل مشاهده هستند. اگر در نحوه پمپاژ خون از بطنها اختلالاتی رخ داده باشد و برای مدت طولانی این وضعیت بدون درمان رها شده باشد، قلب ضخیم میشود و نارسایی قلبی رخ میدهد.
کاهش و یا افزایش سطح الکترولیتها
قلب برای حفظ ریتم نرمال به موادی در بدن نیاز است که رسانای الکتریسیته باشند. این مواد را الکترولیت مینامند که برخی از اصلیترین آنها شامل منیزیم، کلسیم و پتاسیم هستند. قلب با کمک این مواد، ریتمی طبیعی را حفظ میکند. در شرایطی که سطح همه یا برخی از این الکترولیتها به طور افراطی کم یا زیاد شود، قلب فعالیتی غیرعادی خواهد داشت که در تست نوار قلب این فعالیت قابل مشاهده است.
حین سکته قلبی برای نوار قلب به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
پزشکی که این نوار قلبی را تجویز میکند کاردیولوژیست یا متخصص قلب و عروق است، اما معمولا یک تکنسین یا پرستار این آزمایش را از شما میگیرد.
در این شرایط بعد از تحویل نتیجه باید مجددا به پزشکی که آن را تجویز کرده مراجعه کنید. متخصص قلب و عروق ابتدا به صورت فیزیکی شما را معاینه میکند و از شما میپرسد که چه علائم قلبیای دارید. سپس سابقه پزشکی و سلامت قلبتان را به طور جزئی ارزیابی میکند و برای اطمینان از عدم وجود مشکل، این تست ساده و فوری را برای شما تجویز میکند. این تست قلب محدودیت سنی ندارد و حتی کودکان هم میتوانند آن را انجام دهند.
هزینه نوار قلب نیز بسته به کلینیک و شهری که در آن تست را انجام میدهید متفاوت است. مسلما بیمارستانهای دولتی هزینه کمتری نسبت به کلینیکهای خصوصی دریافت میکنند. بهعلاوه از آنجایی که این یک آزمایش ضروری است، بیمه نیز بخشی از آن را متقبل میشود. خیلی از افراد امروزه به استفاده از ساعت هوشمند یا نرمافزارهای مختلف برای سنجش ضربان قلب روی آوردهاند. اما این روشها دقت کافی را ندارند و تنها نوار قلب است که میتواند اعداد و ارقام درست و بدون خطایی را در اختیارتان قرار دهد.
در پایان این سفر با تجربه نوار قلب سکته قلبی پدرم درک کردم که زندگی چقدر میتواند غیرقابل پیشبینی باشد. تجربهای که من از نزدیک با آن مواجه شدم نه تنها مرا با ارزشهای واقعی زندگی آشنا کرد، بلکه آموخت که چگونه با دانش و آگاهی میتوانیم بر ترسهایمان غلبه کنیم و به دیگران کمک نماییم. تقریبا همه ما از اهمیت توجه و رسیدگی به عارضهها و اختلالات قلبی آگاه هستیم و میدانیم که این بیماریها چگونه در سکوت قربانی میگیرند. به همین علت زمانی که علائم سکته قلبی شروع به نمایان شدن کردند بهتر است فورا به یک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. البته پیدا کردن پزشک مجربی که دانش بالایی در زمینه اختلالات قلبی عروقی دارد شاید کار دشواری باشد. به همین خاطر ما کار شما را راحت کردهایم و این امکان را برای شما فراهم کردهایم که با خیال راحت و بدون هیچ نگرانیای روند درمانتان را به پزشک متخصص ما بسپارید. پزشک ما با گرفتن نوار قلب در صورت بروز سکته قلبی و دیگر آزمایشهای مربوطه، نوع عارضه قلبی و علت زمینهای آن را شناسایی میکند و روند درمان را برای شما به بهترین نحو ممکن آغاز میکند.
