وقتی وارد یک فعالیت ورزشی می‌شوید، بدن برای تأمین انرژی و اکسیژن بیشتر، قلب و ریه‌ها را به کار سخت‌تری وادار می‌کند. افزایش ضربان قلب و نفس‌نفس‌زدن در لحظات ابتدایی طبیعی به نظر می‌رسد، اما زمانی که این حالت به تپش شدید قلب و تنگی نفس آزاردهنده تبدیل شود، باید آن را جدی گرفت.
چنین وضعیتی نشانه‌ای از ضعف سیستم قلبی–عروقی، مشکلات ریوی یا حتی بیماری‌های زمینه‌ای پنهان است. برخی افراد این علائم را به هیجان یا فشار تمرین نسبت می‌دهند و آن را نادیده می‌گیرند؛ غافل از اینکه همین بی‌توجهی، خطر سکتۀ قلبی، حملۀ ریوی یا بیهوشی ناگهانی را افزایش می‌دهد. اگر در حین دویدن، شنا، یا حتی یک تمرین سبک، دچار کوبش شدید قلب می‌شوید، لازم است علت دقیق بررسی شود..
اگر می‌خواهید با علت تپش قلب و تنگی نفس هنگام ورزش و راهکارهای درمانی تپش قلب آشنا شوید، ادامۀ مقاله را از دست ندهید.
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنی فهرست مطالب
آشنایی با علت تنگی نفس و تپش قلب در ورزش
شاید شما هم تجربه کرده باشید که بعد از یک تمرین سخت، نفس‌تان بالا نمی‌آید و قلب‌تان به شدت می‌تپد. در ظاهر این اتفاق ساده به نظر می‌رسد، اما پشت همین نشانۀ معمولی گاهی مشکلات مهمی پنهان است. اگر تپش قلب و تنگی نفس در زمان ورزش به صورت شدید، طولانی یا همراه با علائم دیگری رخ دهد، موضوعی جدی خواهد بود و نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد. در ادامه، هفت عامل مهم را مرور می‌کنیم که باعث بروز این شرایط در حین ورزش می‌شوند:
1.فشار خون بالا
یکی از نخستین دلایل، پرفشاری خون است. زمانی که ورزش آغاز می‌شود، عضلات برای دریافت انرژی، اکسیژن بیشتری طلب می‌کنند. قلب وظیفه دارد این اکسیژن را از طریق خون به بافت‌ها برساند. اگر رگ‌ها در اثر فشار خون باریک شده باشند، قلب برای پمپاژ خون به نیروی بیشتری نیاز دارد. همین فشار اضافه، ضربان را افزایش می‌دهد و فرد احساس تنگی نفس خواهد داشت. به همین دلیل، کنترل فشار خون پیش از ورود به تمرینات سنگین اهمیت ویژه دارد.
2.استرس و تنش
ورزش معمولاً عاملی برای آرامش است، اما در برخی افراد نتیجه‌ای متفاوت ایجاد می‌کند. هیجان پیش از مسابقه، فشار روانی یا اضطراب پنهان باعث تحریک سیستم عصبی می‌شود. بدن در این حالت هورمون‌های استرس ترشح می‌کند که ضربان قلب را بالا می‌برد و تنفس را دشوار می‌سازد. برای مقابله با این وضعیت، یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی مانند: یوگا، مدیتیشن یا حتی چند دقیقه تنفس عمیق، نقش مهمی در بازگرداندن تعادل دارد.
3.نارسایی قلبی
اگر فرد زمینۀ بیماری قلبی داشته باشد، انجام ورزش به ویژه فعالیت‌های سنگین، علائم را تشدید خواهد کرد. در چنین شرایطی قلب توانایی کافی برای پمپاژ خون ندارد. نتیجۀ آن، افزایش ضربان، تنگی نفس، خستگی زودرس و حتی درد قفسۀ سینه خواهد بود. افراد مبتلا به نارسایی قلبی باید پیش از هر برنامۀ ورزشی با متخصص قلب مشورت کنند تا شدت و نوع فعالیت متناسب با وضعیت آن‌ها تعیین شود.
4.مشکلات ریوی
گاهی ریشه تپش قلب و تنگی نفس در ریه‌ها نهفته است. بیماری‌هایی مانند: آسم، التهاب مزمن ریه یا انسداد مجاری تنفسی، مانع ورود اکسیژن کافی به بدن می‌شوند. وقتی اکسیژن به اندازه لازم دریافت نشود، قلب برای جبران این کمبود، فعالیت بیشتری انجام می‌دهد و ضربان بالا می‌رود. در این حالت، حتی یک ورزش سبک نیز باعث احساس خفگی و تپش شدید خواهد شد. درمان و کنترل بیماری‌های ریوی، پیش‌شرط اصلی ادامۀ فعالیت‌های ورزشی ایمن است.
5.عوامل محیطی
شرایط محیطی نقش انکارناپذیری در سلامت ورزشکار دارد. تمرین در هوای آلوده، در گرمای شدید تابستان یا سرمای زمستان و حتی در ارتفاعات بالای کوهستان، اکسیژن‌رسانی به بدن را دشوار می‌سازد. در این محیط‌ها قلب برای تأمین اکسیژن موردنیاز بدن تحت فشار مضاعف قرار می‌گیرد و علائم تپش و تنگی نفس بروز می‌کنند. انتخاب مکان و زمان مناسب برای ورزش، روشی ساده اما حیاتی برای کاهش این مشکلات است.
6.فعالیت بدنی ناگهانی
شروع ناگهانی یک فعالیت ورزشی سنگین بدون گرم‌کردن کافی، شوک بزرگی به سیستم قلب و عروق وارد می‌کند. بدن در این وضعیت آمادگی لازم را ندارد و قلب ناچار است با سرعت زیاد خون را به گردش درآورد. همین امر باعث تپش سریع و نفس‌تنگی خواهد شد. اختصاص چند دقیقه به نرمش و کشش قبل از تمرین، راهکاری پیشگیرانه و بسیار مؤثر به حساب می‌آید.
7.مصرف مواد محرک
ورزش و تغذیۀ سالم رابطه‌ای مستقیم دارند. اگر پیش از تمرین از مواد محرک مانند: قهوه غلیظ، نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا دخانیات استفاده شود، سیستم قلبی تحت فشار قرار می‌گیرد. این مواد با تحریک سیستم عصبی، ضربان را افزایش می‌دهند و مسیر جریان اکسیژن را دشوار می‌سازند. جایگزین کردن این عادت‌ها با نوشیدنی‌های طبیعی مثل: آب، آب‌میوه تازه یا دمنوش‌های آرامش‌بخش، راهی مطمئن برای حفظ سلامت قلب در زمان ورزش خواهد بود.
تپش قلب و تنگی نفس هنگام ورزش همیشه نشانۀ بیماری نیست، اما بی‌توجهی به آن خطرناک خواهد شد. فشار خون بالا، استرس، بیماری‌های قلبی یا ریوی، شرایط محیطی نامناسب، آغاز ناگهانی تمرین و مصرف محرک‌ها، هرکدام نقشی جدی در بروز این علائم دارند.
آگاهی و توجه به این عوامل به شما کمک می‌کند تجربه ورزشی ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تری داشته باشید. اگر علائم تکرار شدند یا شدت زیادی داشتند، بهترین کار مراجعۀ فوری به پزشک و بررسی دقیق وضعیت قلب و ریه است.
راه‌های کاهش تنگی نفس و تپش قلب
وقتی ضربان قلب شدید و تنگی نفس در حین ورزش رخ می‌دهد، بیشتر افراد دچار نگرانی می‌شوند. این نگرانی طبیعی است؛ چنین علائمی گاهی ساده و موقتی هستند یا گاهی نیز پشت سر خود نشانه‌ای جدی از مشکلات قلبی، ریوی یا حتی عصبی خواهند داشت. آنچه اهمیت دارد، واکنش درست به این وضعیت است.
بی‌توجهی به نشانه‌ها شما را در معرض عوارضی قرار می‌دهد که سلامت کلی بدن را به خطر می‌اندازد. در این بخش به مجموعه‌ای از روش‌ها و راهکارهای درمانی اشاره می‌کنیم که در مدیریت این شرایط مؤثر هستند:
توقف فعالیت و استراحت
اولین اقدام در مواجهه با تنگی نفس و ضربان قلب شدید، توقف فوری فعالیت است. ادامۀ تمرین در چنین حالتی فشار بیشتری بر قلب وارد کرده و خطر بروز عوارض جدی را افزایش می‌دهد. استراحت به بدن فرصت می‌دهد تعادل اکسیژن و جریان خون را بازیابد. نشستن یا درازکشیدن در محیطی آرام، به همراه چند نفس عمیق، شرایط را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.
تنفس عمیق و تکنیک‌های تنفسی
یادگیری تکنیک‌های صحیح تنفسی نقشی کلیدی در کاهش تنگی نفس دارد. یکی از روش‌های مؤثر، تنفس عمیق مرحله‌ای است: نفس را از بینی به‌آرامی بکشید، چند ثانیه نگه دارید و سپس آهسته از دهان خارج کنید. این تمرین باعث ورود اکسیژن کافی به ریه‌ها و کاهش بار اضافی روی قلب می‌شود. انجام مکرر چنین تکنیک‌هایی در زمان استراحت یا حتی پیش از شروع ورزش، عملکرد قلب و ریه را آماده‌تر می‌کند.
کنترل استرس
استرس عامل پنهانی است که اغلب در بروز تپش قلب و تنگی نفس نقش دارد. اگر در میانۀ تمرین دچار اضطراب شوید، بدن با ترشح هورمون‌هایی مانند: آدرنالین واکنش نشان می‌دهد و ضربان قلب افزایش می‌یابد. استفاده از تمرینات آرام‌سازی مانند: مدیتیشن، یوگا یا حتی گوش‌دادن به موسیقی آرام، راهکاری عملی برای مدیریت این وضعیت است. کسانی که در زندگی روزمره سطح بالایی از استرس را تجربه می‌کنند، بیش از دیگران به چنین تکنیک‌هایی نیاز دارند.
تغییر در شیوۀ ورزش
گاهی مشکل از خود ورزش انتخابی است. تمرینات سنگین یا حرکات ناگهانی، بیشتر از توان سیستم قلبی و ریوی فرد هستند. در چنین شرایطی، تغییر نوع ورزش یا کاهش شدت و مدت تمرین، نقش مهمی در پیشگیری از بروز علائم دارد. انتخاب ورزش‌های ملایم مانند: پیاده‌روی آرام یا دوچرخه‌سواری سبک به عنوان جایگزین فعالیت‌های سنگین، گامی مهم در حفظ ایمنی بدن محسوب می‌شود.
پیگیری پزشکی
اگر تپش قلب و تنگی نفس به طور مکرر و شدید رخ دهند یا با علائمی مانند: درد قفسۀ سینه، سرگیجه و تعریق همراه باشند، مراجعه به پزشک ضروری است. متخصص قلب یا ریه با بررسی کامل، آزمایشات تشخیصی و حتی نوار قلب، علت دقیق را مشخص می‌کند. بر اساس این نتایج، درمان مناسب انتخاب می‌شود. گاهی مشکل ناشی از بیماری‌های پنهان قلبی است که بدون مداخلۀ تخصصی تشخیص داده نخواهند شد.
دارودرمانی
در مواردی که تپش قلب و تنگی نفس به علت بیماری زمینه‌ای تشخیص داده شوند، پزشک امکان دارد که داروهایی برای تنظیم ضربان یا بهبود عملکرد ریه تجویز کند. داروهای ضدآریتمی، بتابلاکرها یا داروهای گشاد کنندۀ عروق از جمله گزینه‌هایی هستند که بسته به وضعیت بیمار انتخاب می‌شوند.
نکته مهم این است که مصرف هیچ دارویی بدون مشورت با پزشک ایمن نیست. استفادۀ خودسرانۀ نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه احتمال بروز عوارض جدی‌تر را افزایش می‌دهد. تپش قلب و تنگی نفس هنگام ورزش همیشه نشانه‌ای خطرناک نیستند، اما زمانی که شدت یا تکرار زیادی پیدا کنند، توجۀ ویژه لازم دارند.
دلیل زود خسته شدن و نفس نفس زدن
همه ما لحظه‌ای را تجربه کرده‌ایم که پس از کمی حرکت یا حتی انجام یک کار ساده، ناگهان احساس می‌کنیم انرژی‌مان ته کشیده و نفس‌هایمان سنگین شده است. این حالت همیشه یک اتفاق بی‌خطر نیست. پشت این نشانه به ظاهر معمولی، گاهی اختلالات جدی در جریان خون، عملکرد قلب یا حتی سلامت ریه‌ها پنهان است. وقتی اکسیژن کافی به عضلات نرسد، بدن برای جبران این کمبود با سرعت بیشتری نفس می‌کشد. همین موضوع باعث می‌شود فرد احساس کند نفسش بند آمده یا زود از پا افتاده است.
کم‌خونی یکی از دلایل مهم این وضعیت است. وقتی تعداد گلبول‌های قرمز پایین باشد، حمل اکسیژن به بافت‌ها کمتر انجام می‌شود و فرد خیلی سریع احساس خستگی می‌کند. در کنار آن، مشکلات تیروئید، ضعف سیستم تنفسی، اضافه‌وزن و حتی بی‌تحرکی طولانی‌مدت، همگی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا بدن با یک فعالیت ساده، دچار تنگی نفس شود.
نباید فراموش کرد که مسائل روانی هم در این میان بی‌تأثیر نیستند. اضطراب و استرس شدید، ریتم طبیعی تنفس را بر هم می‌زنند و احساس خستگی زودرس به سراغ فرد می‌آید. گاهی همین فشارهای ذهنی کاری می‌کنند که فرد تصور کند توان هیچ کاری را ندارد.
برای رهایی از این وضعیت، قبل از هر چیز لازم است علت دقیق آن شناسایی شود. بررسی سطح آهن خون، تست‌های قلبی، چکاپ تنفسی و حتی گفتگو با روانشناس، مسیر درستی برای رسیدن به پاسخ روشن فراهم می‌کند. در کنار این بررسی‌ها، تغییر سبک زندگی، خواب کافی، تغذیۀ سرشار از ویتامین‌ها و ورزش منظم کمک بزرگی به بدن خواهد کرد تا دوباره نفس‌های عمیق و راحتی را تجربه کند.
آیا موقع ورزش تپش قلب عادی است یا خطرناک؟
اگر پس از چند دقیقه ورزش سبک، قلب شما چنان می‌تپد که احساس فشار در قفسۀ سینه دارید یا ریتم ضربان بی‌نظم می‌شود، دیگر نمی‌توان آن را یک واکنش عادی دانست. چنین وضعیتی هشداری جدی است. در بسیاری از موارد پشت این تپش‌های نامعمول بیماری‌های قلبی-عروقی، فشار خون بالا، اختلالات هورمونی یا مشکلات تیروئید قرار دارد.
نادیده گرفتن این علائم امکان دارد که به نارسایی قلبی، آریتمی‌های خطرناک و حتی سکته منجر شود. گاهی افراد جوان و به ظاهر سالم هم با تپش غیرمعمول هنگام ورزش مواجه می‌شوند. این نشان می‌دهد که سن یا تناسب اندام تضمینی برای سلامت قلب نیست. حتی در ورزشکاران حرفه‌ای، وجود ناهنجاری‌های قلبی پنهان باعث شده تپش قلب غیرطبیعی در جریان تمرین به فاجعه ختم شود.
اگر ضربان قلب شما ناگهان بسیار سریع شد، احساس تنگی نفس، سرگیجه یا تعریق سرد پیدا کردید، باید فوراً ورزش را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید. از سوی دیگر، بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که عادت کردن به چنین تپش‌هایی مسئله‌ای عادی است. این در حالی است که بدن هرگز بدون دلیل چنین علائمی را بروز نمی‌دهد. هر بار که قلب شما بی‌نظم می‌تپد، در واقع نشانه‌ای از یک اختلال در کارکرد طبیعی سیستم قلبی است.
همان چیزی که اگر به موقع بررسی نشود، آینده‌ای پر از مشکلات جدی برای سلامت به دنبال خواهد داشت. راه‌حل ساده است:
تفاوت بین تپش طبیعی و خطرناک را بشناسید. تپش طبیعی با افزایش فعالیت ورزشی به تدریج بالا می‌رود و بعد از استراحت آرام می‌شود. تپش خطرناک اما ناگهانی، شدید و همراه با علائم دیگری مثل درد قفسه سینه، تنگی نفس یا بی‌حالی است.
در چنین مواقعی بهترین تصمیم مراجعه سریع به متخصص قلب است تا با بررسی دقیق، علت اصلی مشخص و درمان مناسب آغاز شود. سلامت قلب، ستون زندگی شماست. ورزش باید تضمینی برای سلامتی باشد، نه عاملی برای خطر. پس اگر در جریان تمرین با تپش‌های غیرمعمول روبه‌رو شدید، هرگز آن را دست‌کم نگیرید و برای یک چکاپ دقیق اقدام کنید.
سخن پایانی
علت تپش قلب و تنگی نفس هنگام ورزش موضوعی است که نباید ساده گرفته شود. وقتی قلب شما در حین فعالیت شدید به طور غیرعادی می‌تپد یا تنفس دچار اختلال می‌شود، این وضعیت نشانۀ وجود مشکل پنهان در سیستم قلب و عروق یا دستگاه تنفسی است.
بی‌توجهی به این نشانه‌ها در طول زمان خطر عوارض جدی مثل: نارسایی قلبی، فشار خون بالا، بی‌نظمی ریتم قلب یا حتی سکتۀ قلبی را افزایش می‌دهد. بهترین رویکرد، توقف ورزش و مراجعۀ فوری به پزشک متخصص است تا علت دقیق بررسی شده و درمان به موقع آغاز گردد.
در کلینیک ما تیمی متشکل از متخصصان قلب و ریه با سال‌ها تجربه و دانش روز دنیا، آماده ارائه خدمات دقیق تشخیصی و درمانی هستند. از نوار قلب و اکو گرفته تا تست‌های تنفسی و مشاورۀ تخصصی، همه در یک مسیر هدفمند برای تشخیص سریع و برنامه‌ریزی درمانی انجام می‌شود.
ما باور داریم که ورزش باید منبع آرامش و انرژی شما باشد، نه عامل نگرانی و اضطراب. با مراجعه به کلینیک ما، سلامت قلب و تنفس خود را تحت مراقبت حرفه‌ای قرار دهید و با خیال راحت به فعالیت‌های ورزشی و زندگی روزمره ادامه دهید.
