افت فشار در کودکان، نقش مهمی در سلامت آنها داشته است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله: مشکلات قلبی، عفونت، افت آهن اتفاق بیفتد. علائم افت فشار در کودکان شامل گیجی، تهوع، خستگی، و کاهش انرژی است. هر چند مشکلات مربوط به فشار خون بالا یا پایین اغلب می‌تواند ژنتیکی باشد، به‌ویژه زمانی که در نوجوانان یا کودکان خردسال شناسایی شود. والدین باید از عواقب عدم مراجعه به دکتر آگاه باشند، زیرا تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از مشکلات جدی پیشگیری کند. بنابراین، مراجعه به دکتر برای فشار خون از اولین الزامات مهم برای حفظ سلامتی و جان فرزند شماست. در این مقاله علائم، علل، خطرات و نحوه پیشگیری فشار خون پایین را شرح می‌دهیم.
شناخت فشار خون و نقش آن در سلامت کودکان
فهرست مطالب
فشار خون، یکی از پارامترهای حیاتی سلامت است که در مراقبت جسم و روان کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. درک صحیح از این پدیده و نقش آن در سلامت کودکان، می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر از فرزندان خود مراقبت کنند. فشار خون به نیرویی اطلاق می‌شود که خون به دیواره‌های عروق و رگ‌ها وارد می‌کند. فشار خون سیستولیک (فشار خون حین ضربان قلب) مربوط به لحظه انقباض قلب است، زمانی‌که قلب به عنوان پمپ، خون را به عروق توزیع می‌کند. فشار خون دیاستولیک (فشار خون در زمان استراحت قلب) این فشار مربوط به لحظه استراحت قلب است، زمانی که قلب استراحت می‌کند و خون به عروق پمپاژ می‌شود.
حداکثر فشار خون دیاستولیک | حداقل فشار خون دیاستولیک | حداکثر فشار خون سیستولیک | حداقل فشار خون سیستولیک | گروه سنی | سن |
| 80 | 69 | 120 | 107 | کودک | 3 تا 12 سال |
برای مثال، خواندن معمول برای فشار خون در بزرگان 120/80 میلیمتر جیوه است، که 120 میلیمتر جیوه برای فشار خون سیستولیک و 80 میلیمتر جیوه برای فشار خون دیاستولیک است.
انواع فشار خون پایین در کودکان
افت فشار در کودکان بر خلاف بزرگسالان بر اساس سن، قد، جنسیت و… متفاوت است. فشار خون به چهار نوع دسته‌بندی می‌شود:
- افت فشار خون ارتواستاتیک
در این مواقع علائم افت فشار خون در کودکان به صورت: سردرد، ضعف و مشکل در بینایی مشاهده می‌شود. این نوع افت فشار خون زمانی رخ می‌دهد که کودک طی مدت طولانی ایستاده باشد.
- افت فشار خون عصبی
زمانی که کودک در محیطی گرم قرار دارد و طی مدت طولانی ایستاده باشد، دچار افت فشار عصبی می‌شود. این نوع فشار خون پایین در کودکان گاهی به عنوان سنکوپ نیز شناخته می‌شود. این افت فشار خون زمانی ایجاد می‌شود که مغز و قلب به دلیل اختلال در سیستم عصبی خودمختار، مشکلی در رفلکس داشته باشد.
- افت فشار خون شدید
فشار خون پایین شدید در کودکان به دنبال عوامل مختلفی ایجاد می‌شود یا گاهی اوقات به علت یک وضعیت جدی رخ می‌دهد. کاهش شدید فشار خون معمولا به دلیل عفونت شدید، از دست دادن خون اضافی، آلرژی شدید، آسیب یا ضربه رخ می‌دهد.
اندازه‌گیری دوره‌ای فشار خون، تشخیص سریع تغییرات و در صورت لزوم، مشاوره با پزشک به والدین کمک می‌کند تا بهترین راهکارها را برای حفظ سلامت فشار خون در کودک خود را فراهم کنند.
چه علائمی نشان از افت فشار در کودکان است؟
به طور کلی، افت فشار در کودکان شامل مواردی از قبیل: سرگیجه، خستگی، حالت تهوع، تنگی نفس، کمبود تمرکز می‌شود. تغذیه، فعالیت‌های ورزشی، و وضعیت عصبی از جمله عواملی هستند که می‌توانند علائم افت فشار را تحت تأثیر قرار دهند. آگاهی والدین از این عوامل، امکان اعمال و بروز تغییرات مثبت در روند درمان و بهبود سلامت کودکان را فراهم می‌کند. نظارت دقیق والدین بر سلامت کودکان، از جمله مسئولیت‌های مهم آنان است.
شناخت دقیق افت فشار در کودکان و علائم آن به والدین کمک می‌کند تا به موقع پیشگیری لازم را برای حفظ سلامت خود در پیش بگیرند. در زیر تمامی علائم افت فشار کودکان را به‌طور کامل ذکر کرده‌ایم:
- گیجی و سرگیجه: احساس گیجی یا سرگیجه ممکن است نشانگر کمبود جریان خون به مغز کودک باشد.
- تهوع و استفراغ: کاهش فشار خون می‌تواند باعث تهوع و استفراغ شود، و از دیگر علائم مهم افت فشار در کودکان است.
- خستگی و کاهش انرژی: کودکان با فشار خون پائین ممکن است احساس خستگی مداوم کنند و انرژی آنها کاهش یابد.
- کاهش توانایی تمرکز: افت فشار ممکن است تأثیر منفی بر توانایی تمرکز و توجه کودکان داشته باشد.
- احساس عدم تعادل: احساس عدم تعادل از عوامل مهم در افت فشار است. کودکان ممکن است حس کنند که تعادل خود را از دست داده‌اند.
- سرفه و سردرد: علائمی همچون سرفه و سردرد نیز ممکن است به همراه افت فشار حاصل شوند.
علل فشار خون پایین در کودکان چیست؟
فشار خون پایین می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود. در ادامه، تعدادی از علل افت فشار در کودکان را شرح می‌دهیم:
- کم آبی بدن: فشار خون پایین در کودک می‌تواند نشانه کم آبی خفیف یا شدید باشد. با خارج شدن آب زیادی از بدن، بدن دچار کم آبی خواهد شد.
- آلرژی: آلرژی می‌تواند منجر به کاهش فشار خون و منجر به ایجاد افت فشار شود. به واکنش آلرژیک شدید آنافیلاکسی گفته می‌شود.
- عفونت‌ها: فشار خون پایین در کودکان ممکن است در مواردی که عفونت شدیدی وجود دارد، رخ دهد.
- ضعف گلبول‌های قرمز (آنمیا): کمبود آهن یا بیماری‌های خونی مانند آنمیا می‌تواند باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و در نتیجه ظهور علائمی در افت فشار در کودکان شود.
- دیابت: بروز مشکلاتی چونان افت قند خون می‌تواند به دلیل کاهش آب و الکترولیت‌ها باشد.
- کاهش حجم خون: عللی همچون خونریزی یا نقص در تولید خون می‌تواند منجر به کاهش حجم خون و بروز افت فشار در کودکان شود.
- کمبود تغذیه: کمبود مواد مغذی مانند آهن، فولات، ویتامین B12 و… ممکن است به عنوان علل تغذیه‌ای باعث بروز افت فشار در کودکان شود.
- عوارض داروها: مصرف برخی داروها، به ویژه برای درمان دیابت یا بیماری‌های قلبی، ممکن است فشار خون را کاهش دهد.
- اختلالات قلبی: اختلالاتی مانند اختلالات ریتم قلب ممکن است فشار خون را تحت تأثیر قرار دهند.
- شرایط استراحت طولانی: طولانی بودن مدت زمان استراحت یا نشسته بودن ممکن است باعث کاهش فشار خون شود.
- تحرک کم: کم‌تحرکی یا فعالیت بدنی کم می‌تواند به کاهش فشار خون منجر شود.
جدول فشار خون کودکان
به طور کلی، محدوده فشار خون نرمال برای کودکان می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، به طور کلی در جدول زیر فشار خون کودک 3 تا 12 ساله را نشان می‌دهد:
این ارقام تخمینی هستند و برای هر کودک می‌تواند مقادیر متفاوتی داشته باشد. برای دقت بیشتر، همیشه بهتر است با پزشک کودک مشورت کنید تا محدوده فشار خون مناسب برای فرزند شما را مشخص کنید. اما جدول فشار خون نرمال برای کودکان به شرح زیر است:
دختر ( میلی متر جیوه) | پسر (میلی متر جیوه) | سن |
۳۸/۸۳ تا ۷۶/۱۱۷ | ۳۴/۸۰ تا ۷۵/۱۲۰ | ۱ تا ۳ سال |
۵۰/۸۸ تا ۸۳/۱۲۲ | ۴۷/۸۸ تا ۸۴/۱۲۸ | ۴ تا ۶ سال |
| ۵۵/۹۳ تا ۸۸/۱۲۹ | ۵۳/۹۲ تا ۹۰/۱۳۰ | ۷ تا ۱۰ سال |
فشار خون بالا و افت فشار در کودکان کمتر از ۱۰ سال معمولا از طریق بیماری‌هایی نظیراضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب و عدم تحرک بدنی شکل می‌گیرد. بنابراین، تغییر در سبک زندگی، داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش می‌تواند اثر شگرفی در تعدیل فشار خون کودکان داشته باشد. اما، درمواردی ممکن است نیازمند استفاده از دارو باشد.
خطرات احتمالی در افت فشار کودکان
افت فشار خون در کودکان می‌تواند به‌عنوان یک وضعیت خطرناک و خطیر تلقی شود. در اینجا، به بررسی خطرات و عواقب جدی این علائم می‌پردازیم:
- کاهش آگاهی و توجه:
افت فشار می‌تواند منجر به کاهش آگاهی و توجه کودکان شود، که ممکن است در عملکرد تحصیلی و اجتماعی آنها تأثیرگذار باشد.
- عدم تعادل و احتمال سقوط:
کودکان با افت فشار ممکن است تعادل خود را از دست دهند و دچار سقوط یا آسیب شوند.
- تأثیر بر عملکرد قلب و عروق:
افت فشار ممکن است منجر به مشکلات در عملکرد قلب و عروق شود و در موارد شدیدتر، مشکلات قلبی ایجاد کنند.
- عوارض عصبی:
افت فشار خون می‌تواند عوارضی نظیر سردرد شدید، عصبانیت، و اختلال در تمرکز را به همراه داشته باشد که بر روی کیفیت زندگی کودک تأثیر می‌گذارد.
- آسیب به عروق چشم:
افت فشار ممکن است باعث آسیب به عروق چشم شده و به ویژه در موارد شدید، خونریزی در عروق چشم ایجاد کند
توجه به علائم فشار پایین در کودکان و اقدامات به موقع جلوگیری از این خطرات می‌تواند به حفظ سلامت و رشد سالم فیزیکی و روانی کودکان کمک کند. به همین دلیل، همواره توصیه می‌شود در صورت وجود هر گونه شکایت یا علائم مشکوک، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
نحوه پیشگیری افت فشار در کودکان
افت فشار در کودکان ممکن است باعث مشکلات جدی شود، اما با گام‌های مناسب، والدین می‌توانند در پیشگیری و کاهش علائم آن نقش مهمی ایفا کنند. در ادامه راهنمایی‌هایی برای پیشگیری و کاهش علائم افت فشار آورده شده است:
- تغذیه سالم: اطمینان از تغذیه مناسب و سالم برای کودکان با تاکید بر مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش افت فشار کودکان ایفا کند.
- آب‌نوشیدن: تشویق کودکان به مصرف مقدار کافی آب در طول روز به منظور هیدراته شدن بدن و تعادل فشار خون آنها بسیار ضروری است.
- فعالیت‌های ورزشی: تشویق به انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و سازمان‌یافته به تقویت سیستم قلبی عروقی و حفظ فشار خون مناسب کمک می‌کند.
- مدیریت استرس: آموزش کودکان با تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق و روش‌های آرام‌بخشی می‌تواند نتیجه موثری در حفظ فشار متعادل ایجاد کند.
- خواب کافی: اطمینان از خواب کافی برای کودکان، خواب به موقع و کافی می‌تواند به بهبود فشار خون کمک کند.
- بررسی دوره‌های رشد: نظارت دقیق بر دوره‌های رشد و توسعه فیزیکی کودکان و مشاوره با پزشک در صورت نیاز الزامی است.
- مشاوره پزشکی: هرگونه تغییر و مشاهده علائم افت فشار در افراد خردسال نیازمند مراجعه به پزشک است تا علت این تغییرات بررسی و درمان شود.
- مانیتورینگ مرتب فشار خون: در صورت داشتن سابقه بیماری خانوادگی یا علائم مشکوک، مانیتورینگ مرتب فشار خون به ویژه در کودکان با افت فشار، می‌تواند مفید باشد.
- آموزش به کودکان: آموزش به کودکان در مورد اهمیت حفظ سلامت و نحوه‌های مراقبت از خود در برابر نشانه‌های افت فشار بسیار مهم و ضروری است.
با رعایت این نکات، والدین می‌توانند وضعیت فشار خون کودکان را بهبود ببخشند و از خطرات و عواقب جدی افت فشار آنها جلوگیری کنند. همچنین، همیشه توصیه می‌شود که در صورت مشاهده هرگونه تغییر در وضعیت سلامت کودک با پزشک مشورت کنید.
سخن پایانی
فشار خون، یکی از پارامترهای حیاتی سلامت است که در مراقبت از کودکان نیز اهمیت دارد. به طور کلی، علائم رایج افت فشار کودکان، شامل: سرگیجه، خستگی، حالت تهوع، تنگی نفس و عدم تمرکز است. این بیماری علل مختلفی می‌تواند داشته باشد که از مهمترین آنها می‌توان به تغذیه، فعالیت‌های ورزشی، و وضعیت عصبی اشاره کرد.
با مشاهده هر گونه تغییر در رفتار یا حالت فیزیکی کودکتان و مراقبت به موقع می‌توانید از مشکلات جدی این بیماری جلوگیری کنید. توصیه می‌شود هرگاه با علائم افت فشار در کودکان مواجه شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. مجموعه ما با تیم متخصص و پزشکان مجرب، آماده است شما را در این مسیر همراهی کند. حفظ سلامتی کودکان، یک مسئولیت مشترک است که با همکاری والدین و تیم پزشکی مجموعه ما، می‌توانید به بهترین نتایج درمانی برسید.
منابع
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو