ضربان قلب بالا

ضربان قلب بالا به‌خصوص اگر مداوم باشد، می‌تواند با حوادث جدی و مرگ آفرین مثل سکته‌های قلبی و سکته‌های مغزی همراهی داشته باشد. ضربان قلب نرمال به معنی تعداد دفعات تپش قلب در یک دقیقه و به عنوان یک معیار تعیین‌کننده سلامتی، با نگاهی اجمالی به سلامت کلی بدن، به شما کمک می‌کند تا مشکلات سلامتی بالقوه خود را تشخیص دهید.

ضربان قلب بالا چند است؟

به طور معمول، ضربان طبیعی قلب ، زمانی که فعال نیستید ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. وقتی ضربان‌های قلب شما برای چند ثانیه تا چند ساعت، سریع‌تر از آنچه باید یعنی بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه می‌زند، این به معنی تاکی‌کاردی یا ضربان قلب بالا است.  

البته ضربان طبیعی قلب در حالت استراحت به عوامل مختلفی بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. برای مثال برخی از افراد ممکن است ضربات قلب در حالت استراحت کمتر از ۶۰ ضربان در دقیقه داشته باشند و همچنان طبیعی در نظر گرفته شود.

به‌عنوان‌مثال، ورزشکاران ممکن است متوجه شوند که ضربان قلبشان کمتر است، گاهی اوقات تا ۴۰ ضربه در دقیقه. علاوه بر این، افرادی که از داروهای خاصی مانند مسدودکننده‌های بتا استفاده می‌کنند، ممکن است ضربات قلب در حالت استراحت کمتری داشته باشند.

ضربات قلب کمتر در حالت استراحت معمولاً بهتر از ضربان قلب بالا است و نشانه این است که قلب شما خوب کار می‌کند. وقتی این مقدار پایین‌تر باشد، قلب شما با هر انقباض، خون بیشتری پمپاژ می‌کند و به‌راحتی ضربان منظم خود را حفظ می‌کند.

شاید فکر کنید ضربان قلبتان مانند ساعت، منظم می‌تپد، اما سرعت ضربان آن در طول روز در پاسخ به چیزهایی مانند سطح فعالیت و وضعیت احساسی شما تغییر می‌کند.

پس الزامی است که همه افراد، آگاهی لازم درمورد علائم همراه ضربان‌های قلب بالای خطرآفرین را داشته باشند که ما می‌خواهیم در این مقاله دربارة آن صحبت کنیم.

طبقه‌بندی انواع ضربان بالای قلبی

انواع مختلفی از تاکی‌کاردی یا ضربان بالای قلب وجود دارد که طبقه‌بندی آنها بر اساس علت و قسمتی از قلب است که بر آنها تأثیر می‌گذارد، انجام شده است. مانند:

• دهلیزی چند کانونی
• دهلیزی چند کانونی
• بطنی
• سینوسی
• تاکی‌کاردی دهلیزی چند کانونی (SVT یا فوق بطنی)

این نوع تاکی‌کاردی‌ها از دهلیز یا قسمت بالایی قلب شما شروع می‌شود، جایی که مشکل سیگنال‌های الکتریکی وجود دارد. انواع SVT شامل:

• فیبریلاسیون دهلیزی یا ریتم AF: دهلیز و بطن قلب همراه و متناسب باهم کار نمی‌کنند. این عارضه در افراد سالمند خیلی شایع است. می‌تواند لخته‌های خون ایجاد کند و حوادث جدی مثل سکته‌های مغزی را به‌دنبال داشته باشد. در این وضعیت، تعداد ضربان‌ها ممکن است به ۸۰ ضربه در دقیقه هم برسد.گاهی‌اوقات در افراد مسن، پرکاری تیروئید می‌تواند فقط با فیبریلاسیون دهلیزی تطاهر بکند.
• فلاتر دهلیزی: حفره‌های فوقانی شما ممکن است ۲۵۰ تا ۳۵۰ بار در دقیقه بکوبند. معمولاً بافت‌های غیرطبیعی در مسیر انتشار سیگنال طبیعی قلب قرار می‌گیرند و قلب سعی می‌کند برای سیگنال‌های الکتریکی خود راه جدیدی باز کند.
• تاکی‌کاردی دهلیزی حمله‌ای :(PAT)  گاهی اوقات سیگنال‌های الکتریکی در دهلیز راست و دهلیز چپ درست کار نمی‌کنند.
• تاکی‌کاردی فوق بطنی حمله‌ای :(PSVT)  گاهی اوقات، سیگنال‌های الکتریکی که از حفره‌های بالایی به پایینی می‌روند، ضربات قلب بیشتری را نسبت به آنچه نیاز دارید ایجاد می‌کنند. این می‌تواند با سندرم ولف پارکینسون وایت اتفاق بیفتد. با PSVT می‌توانید بیش از ۱۰۰ (و گاهی اوقات بیش از ۲۵۰) ضربه در دقیقه داشته باشید.
• تاکی‌کاردی‌های بطنی

این نوع تاکی‌کاردی‌ها در بطن‌ها، حفره‌های پایینی قلب، جایی که مشکل سیگنال الکتریکی وجود دارد، شروع می‌شود. انواع تاکی‌کاردی بطنی شامل:

• تاکی‌کاردی بطنی: بطن‌ها خیلی سریع می‌زنند (بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه).
• فیبریلاسیون بطنی: مشکل در سیگنال‌های الکتریکی، قلب شما را از پمپاژ آن‌طوری که باید بازمی‌دارد.
• تاکی‌کاردی سینوسی

زمانی که ترس دارید یا بسیار هیجانی یا مضطرب هستید، ممکن است قلب شما برای مدت کوتاهی سیگنال‌های بیشتری ارسال کند و دچار ضربان بالا شوید. این تاکی‌کاردی، سینوسی نامیده می‌شود و با آرام شدن از بین می‌رود.

ضربان قلب بالا معمولاً با چه علائمی همراه است؟  

برخی از افراد همراه ضربان قلب بالا، علائمی ندارند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است علائم خفیف تا شدید داشته باشند.

علائم تاکی‌کاردی دهلیزی یا فوق بطنی عبارت‌اند از:

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سرگیجه

علائم تاکی‌کاردی یا فیبریلاسیون بطنی عبارت‌اند از:

• سبکی سر
• سرگیجه
• تنگی نفس
• غش کردن
• درد قفسه سینه

خطر ضربان قلب بالا در بروز مشکلات قلبی

زمانی که دچار ضربان بالای قلبی می‌شوید، ازآنجایی‌که قلب شما خیلی زیاد می‌تپد، زمان لازم برای پرشدن از خون بین ضربان‌ها را ندارد. اگر قلب شما نتواند خون و اکسیژن موردنیاز تمام سلول‌های شما را تأمین کند، این می‌تواند خطرناک باشد.

باگذشت زمان، بالا بودن ضربات قلب در حالت استراحت ممکن است بر عملکرد قلب شما تأثیر بگذارد. نرخ بالا همچنین می‌تواند شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد. به جز تاکی‌کاردی سینوسی، خطر ضربان قلب بالا در سایر انواع تاکی‌کاردی‌ها زیاد است زیرا آن‌ها می‌توانند به طور منظم عود کنند و جدی‌تر باشند.

نحوه اندازه‌گیری ضربان قلب از روی نبض

درحالی‌که طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های پوشیدنی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند ضربات قلب خود را بررسی کنید، می‌توانید آن را به‌صورت دستی نیز انجام دهید.

بهترین زمان برای اندازه‌گیری نبض، صبح، قبل از اینکه از رختخواب بیرون بیایید و قبل از نوشیدن چای صبحگاهی است.

می‌توانید ضربات قلب خود را در مچ دست بررسی کنید. انگشت دوم و سوم یک دست خود را به‌آرامی در قسمت داخلی مچ دست دیگر، زیر پایه شست قرار دهید. شما باید نبض خود را زیر نوک انگشتان خود احساس کنید. برای به‌دست آوردن ضربان خود در دقیقه، باید تعداد نبض خود را در مدت ۳۰ ثانیه بشمارید و آن را در ۲ ضرب کنید.

توجه: اگر احساس می‌کنید قلب شما خیلی سریع یا خیلی کند می‌زند و احساس ناراحتی می‌کنید، به این روش اعتماد نکنید. بهترین راه‌حل برای این مشکل، دریافت نظر پزشک است.

چه عواملی می‌توانند در ایجاد ضربان بالا یا پایین قلب بالا تأثیرگذار باشند؟

علاوه بر سن، چند عامل دیگر نیز می‌تواند بر ضربان قلب شما در حالت استراحت تأثیر بگذارد، از جمله:

• درجه حرارت: ضربات قلب شما ممکن است زمانی که در معرض دمای گرم قرار می‌گیرید کمی افزایش یابد.
• عوارض جانبی دارویی: داروها مانند بتا بلوکرها می‌توانند ضربان قلب در حالت استراحت را کاهش دهند.
• احساسات: اگر مضطرب یا هیجان‌زده هستید، ممکن است دچار ضربان بالای قلبی شوید.
• وزن: افراد چاق ممکن است ضربات قلب بیشتری در حالت استراحت داشته باشند. همچنین ریسک ضربان بالای قلب در این افراد بیشتر است زیرا قلب برای تأمین خون بدن باید بیشتر کار کند.
• کم‌خونی: در کم‌خونی، سطوح پایین گلبول‌های قرمز خون می‌تواند باعث تندتر شدن ضربان قلب شود تا خون غنی از اکسیژن به بدن شما برسد.
• اختلالات غدد درون‌ریز یا هورمونی: سطوح غیرطبیعی برخی از هورمون‌ها می‌تواند بر ضربات قلب تأثیر بگذارد. به‌عنوان‌مثال، هورمون تیروئید بیش از حد (پرکاری تیروئید) می‌تواند باعث ضربان بالای قلبی شود، درحالی‌که هورمون تیروئید بسیار کم (کم‌کاری تیروئید) می‌تواند ضربان قلب را کاهش دهد.
• سندرم تاکی‌کاردی وضعیتی :(PoTS) این سندرم پس از نشستن یا ایستادن، باعث افزایش غیرطبیعی ضربات قلب می‌شود. علاوه بر تپش قلب، برخی از علائم معمولی PoTS شامل سرگیجه و غش است.
• موقعیت بدن: جابه‌جایی و تغییر وضعیت بدن از حالت نشسته به ایستاده هم می‌تواند ضربان قلب را به طور موقت افزایش دهد.
• سیگارکشیدن: افراد سیگاری معمولاً ضربان قلب بیشتری در حالت استراحت دارند. ترک سیگار می‌تواند به کاهش خطر ضربان قلب بالا کمک کند. این اغلب دشوار است، اما یک پزشک می‌تواند به ایجاد یک برنامه توقف که برای شما مؤثر است کمک کند.

در چه کسانی ریسک ضربان قلب بالا بیشتر است؟

تاکی‌کاردی دهلیزی یا فوق بطنی می‌تواند تأثیر بگذارد:

• زنان بیشتر از مردان
• کودکان، به‌ویژه آنهایی که اضطراب دارند.
• هرکسی که خیلی خسته است یا مقدار زیادی الکل یا کافئین می‌نوشد.
• سیگاری‌های شدید

تاکی‌کاردی یا فیبریلاسیون بطنی می‌تواند بر موارد زیر تأثیر بگذارد:

• افرادی که حمله قلبی، کاردیومیوپاتی، میوکاردیت، نارسایی قلبی یا بیماری قلبی داشته‌اند.
• افرادی که سیگار می‌کشند، فشارخون بالا یا دیابت دارند.

ضربان قلب بالا در کودکان می‌تواند نشانه چه چیزهایی باشد؟

دکتر کین می‌گوید: ضربان قلب بالا در کودکان معمولاً با مشکل قلبی ذاتی مرتبط نیست. ضربان‌های قلبی آنها می‌تواند با هر چیزی که آنها را هیجان‌زده یا ناراحت کند، بالا رود. وقتی این اتفاق می‌افتد، فقط یک پاسخ طبیعی به استرس است.

یک کودک ممکن است ضربان بالای قلبی داشته باشد اگر:

• بازی یا ورزش شدید
• تجربه درد
• احساس اضطراب یا استرس
• تجربه تب یا بیماری
• نوشیدن مقدار زیادی کافئین یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• کم آب شده

ضربان قلب بالا در مواقعی که کودک شما هر یک از موارد فوق را تجربه می‌کند، معمولاً دلیلی برای نگرانی ندارد، اگرچه نوشیدن مقدار زیادی کافئین می‌تواند در برخی از کودکان مشکلاتی ایجاد کند. همچنین، به یاد داشته باشید که ضربات قلبی کودک شما به طور طبیعی سریع‌تر از قلب بزرگسالان است و می‌تواند در طول ورزش بسیار سریع‌تر از ضربات قلبی بزرگسالان باشد.

بااین‌حال، اگر کودک شما علائمی مانند درد قفسه سینه یا مشکلات تنفسی همراه با ضربان بالای قلبی را تجربه می‌کند، به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد، پس در صورتی که کودکتان چنین علائمی را دارا میباشد میبایست هرچه سریع تر به بهترین دکتر متخصص قلب در تهران مراجعه فرمایید. دکتر کین درباره ضربان قلب بالا در کودکان می‌گوید یک قانون کلی این است که اگر ضربان قلب کودک شما آن‌قدر تند باشد که نتوانید ضربان‌ها را بشمارید، نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارید.

چه مواردی می‌تواند علل ضربان قلب بالا باشد؟

برخی از علل احتمالی ضربان قلب بالا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• یک وضعیت سلامت زمینه‌ای
• اضطراب یا استرس
• مصرف زیاد کافئین
• مصرف زیاد الکل
• عدم تعادل الکترولیت
• کم‌خونی
• مشکلات هورمونی (تیروئید)
• تب
• ورزش یا فعالیت بدنی شدید یا شدید
• عوارض جانبی دارو
• سیگارکشیدن
• مصرف داروهای خاص ( مانند کوکائین)

علائم هشدار ضربان بالای قلب برای مراجعه فوری به پزشک

اگر متوجه تغییر ناگهانی در ضربان قلب خود شدید که با موارد زیر همراه است دراسرع‌وقت به اورژانس مراجعه کنید:

• تنگی نفس
• سفتی یا درد قفسه سینه
• سرگیجه یا سبکی سر
• احساس بال زدن یا تپش قلب در قفسه سینه
• غش کردن
• ناتوانی در ورزش‌کردن

ریسک ضربان بالای قلب در صورت همراهی با این علائم بسیار بیشتر است زیرا می‌تواند نشانه یک عارضه جدی قلبی باشد.

همچنین اگر ضربات قلبی شما به طور مداوم بالای ۱۰۰ ضربه یا کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه است (و شما ورزشکار نیستید) باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.

پزشک با چه روش‌هایی علت زمینه‌ای ضربان بالا را تشخیص می‌دهد؟

پزشک شما ممکن است از انواع ابزارهای تشخیصی برای کمک به تشخیص علت ضربان بالای قلبی استفاده کند، از جمله:

• هولتر یا مانیتور رویداد: این یک دستگاه EKG کوچک‌تر و قابل‌حمل است که شما برای مدت معینی از آن استفاده می‌کنید تا به پزشک کمک کند سیگنال‌های الکتروکاردیوگرافی شما را نظارت کند.
• الکتروکاردیوگرام: این ابزار تشخیصی با نام ECG یا EKG برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب شما، از الکترودهای کوچک استفاده می‌کند. پزشک شما می‌تواند از اطلاعات جمع‌آوری‌شده برای تعیین اینکه آیا ناهنجاری‌های قلبی در ایجاد ضربان قلب بالا نقش دارند یا خیر، استفاده کند.
• تست اضطراب: گاهی اوقات تست تردمیل یا تست ورزش نامیده می‌شود، این می‌تواند به تشخیص افرادی که علائم آنها ممکن است مربوط به ورزش باشد، کمک کند.
• تست میز شیب: این نشان می‌دهد که چگونه فشارخون و ضربان قلب شما از حالت درازکشیدن به حالت ایستاده، واکنش نشان می‌دهد. افرادی که علائمی مثل غش دارند معمولاً کاندیدای آزمون تیلت میز هستند.
• تست‌های تصویربرداری: برای ارزیابی وجود هرگونه ناهنجاری ساختاری در قلب شما که ممکن است خطر ضربان قلب بالا را افزایش دهد، می‌توان از تصویربرداری استفاده کرد. تصویربرداری از قلب ممکن است شامل سی‌تی‌اسکن، اکو کاردیوگرام و اسکن MRI باشد.
• تست الکتروفیزیولوژیک: این روش که تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، شامل کاتترهای موقت الکترود است که از طریق وریدها یا شریان‌ها به داخل قلب می‌روند تا سیگنال‌های الکتریکی قلب را ثبت کنند.

هنگامی که علت زمینه‌ای ضربان بالای قلبی تشخیص داده شد، پزشک با همکاری شما، برنامه‌ای برای درمان و مدیریت بیماری ایجاد می‌کند.

پرکاربردترین روش‌های درمان ضربان قلب بالا کدام‌اند؟

اهداف درمان تاکی‌کاردی، کاهش ضربان سریع قلب در هنگام بروز آن و جلوگیری از حملات بعدی ضربان بالای قلبیاست. اگر تاکی‌کاردی سینوسی دارید، پس از پایان ترس، اضطراب یا هیجانی که باعث آن شده است، علائم شما از بین خواهند رفت. اگر شرایط پزشکی دیگری باعث تاکی‌کاردی شود، درمان مشکل زمینه‌ای ممکن است باعث کاهش ریسک ضربان قلب بالا یا جلوگیری از اپیزودهای بعدی شود.

راه‌های کاهش ضربان بالا عبارت‌اند از:

1. مانورهای واگال: مانورهای واگ شامل سرفه کردن، اجابت مزاج و قراردادن کیسه یخ روی صورت است. پزشک ممکن است از شما بخواهد که این اقدامات خاص را در طول یک دوره ضربان بالای قلبی انجام دهید. این اعمال با تأثیرگذاری بر عصب واگ، می‌تواند به کنترل ضربان قلب کمک کند.
2. داروها: اگر مانورهای واگ، ضربان بالای قلبرا متوقف نکند، ممکن است برای بازگرداندن ریتم قلب به دارو نیاز باشد. داروهایی مانند مسدودکننده‌های بتا ممکن است به جلوگیری از بروز اپیزودهای بعدی کمک کنند.
3. کاردیوورژن: در این روش با کمک حسگرهایی (الکترود) که روی قفسه سینه قرار می‌گیرد، شوک الکتریکی به قلب ارسال می‌شود. شوک بر سیگنال‌های الکتریکی قلب تأثیر می‌گذارد و ضربات قلب را به حالت عادی بازمی‌گرداند. کاردیوورژن معمولاً در مواقعی که به مراقبت‌های اورژانسی برای کاهش خطر ضربان قلب بالا نیاز است یا زمانی که مانورهای واگ و داروها جواب نمی‌دهند استفاده می‌شود. انجام کاردیوورژن با داروها نیز امکان‌پذیر است.
4. ضربان‌ساز: این دستگاه کوچک می‌تواند ضربان بالای قلبی را حس کند. هنگامی که این کار را انجام می‌دهد، یک سیگنال الکتریکی ارسال می‌کند و به قلب کمک می‌کند تا به حالت عادی بازگردد. این دستگاه توسط پزشک، زیر پوست کاشته می‌شود.
5. فرسایش کاتتر: گاهی اوقات علت ضربان بالای قلبممکن است یک مسیر الکتریکی اضافی در قلب باشد. پزشک شما این روش را انجام می‌دهد که باعث می‌شود مدار اضافی دیگری، سیگنال ارسال نکند. نیازی به جراحی ندارد و معمولاً این تنها زمانی پیشنهاد می‌شود که داروها اثری نداشته باشند.

درمان خانگی ضربان قلب بالا شامل چه مواردی می‌شود؟

اگر بیماری قلبی دارید، باید وضعیت خود را به‌دقت بررسی کنید و به برنامه درمانی و مصرف داروها طبق دستور پزشک خود پایبند باشید. حتماً هرگونه علائم جدید یا بدتر شدن را فوراً گزارش دهید. سایر نکاتی که در سلامت قلب مؤثر است و می‌تواند به‌عنوان درمان خانگی ضربان قلب بالا مورداستفاده قرار بگیرد عبارت‌اند از:

• به‌کارگیری روش‌هایی برای کاهش استرس بسیار تأثیرگذار است. به‌عنوان‌مثال می‌توان به مواردی مانند یوگا یا مدیتیشن اشاره کرد.
• فعالیت بدنی، قلب شما را مانند سایر ماهیچه‌های بدن تقویت می‌کند و به قلب آموزش می‌دهد که کارآمدتر باشد، بنابراین در هنگام استراحت به‌سختی کار نمی‌کند. ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• تا حد امکان، مصرف کافئین خود را کاهش دهید. مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند ضربات قلب را افزایش دهد.
• مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا را محدود و مصرف الکل را قطع کنید.
• سیگار را ترک کنید. سیگارکشیدن باعث کوچک‌تر شدن شریان‌ها و سیاهرگ‌های شما می‌شود که می‌تواند منجر به ضربان قلب بالا شود.
• پرهیز از مصرف شاهدانه به دلیل اینکه ممکن است باعث عوارض قلبی عروقی شود.
• آگاهی از عوارض جانبی احتمالی قبل از مصرف هر نوع دارویی ضروری است. گاهی اوقات علت ضربان بالای قلبی، عوارض برخی داروها است که با مشورت با پزشک می‌توان این مشکل را حل کرد.
• داشتن خواب کافی و به‌موقع را در اولویت قرار دهید. همچنین مطمئن شوید که با آپنه خواب سروکار ندارید، یک بیماری رایج که می‌تواند باعث اختلال در تنفس در هنگام خواب شود و همچنین می‌تواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد.
• بیشتر ماهی بخورید. رژیم غذایی سالم را می‌توان سنگ بنای سلامت قلب دانست. علاوه بر میوه‌ها و سبزی‌ها که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، ماهی را نیز به منوی خود اضافه کنید. خوردن منظم آن می‌تواند به کاهش ریسک ضربان قلب بالا کمک کند.

سخن پایانی

همان‌طور که گفته شد ضربان قلب همیشه ثابت نیست و می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل مختلف تغییر کند. اما در شرایط عادی، ضربان طبیعی قلب برای بزرگسالان (که ورزشکار نیستند) بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است.

اگر ضربان قلب شما به طور مداوم بیش از حد بالا یا خیلی پایین است، مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود، زیرا دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث ضربان قلب بالا شود. اگرچه همه این دلایل خطرناک نیستند، اما برخی از آنها می‌توانند نشانه‌ای از ناراحتی قلبی باشند یا عوارض جدی را به همراه داشته باشند.