تست تشخیص بیماری قلبی

تست های تشخیص بیماری قلبی  بسیار متنوع هستند که برای بررسی عملکرد و سلامت قلب مورد استفاده قرار می گیرند. بطور کلی درد های قلبی در پزشکی بسیار مرموز هستند و میتوانند با شرایط و علائم متنوعی ظاهر شوند. در این مقاله به روش هایی که برای تشخیص بیماری قلبی توسط پزشکان متخصص قلب و عروق مورد استفاده قرار می گیرد اشاره می کنیم.

در بررسى بيمارى هاى قلبى تعداد زيادى تست تشخیصی وجود دارند از قبيل: نوار قلب ، اكوكارديوگرافى در انواع مختلف آن ، تست ورزش ، اسكن هسته اى قلب ، هولتر هاى طولانى مدت نوار قلب و فشار خون ، سى تى اسكن و ام آر آى قلب و عروق.

از آنجایی که بیماری قلبی در بسیاری از موارد تا مراحل پایانی علامت خاص و روشنی ندارند، مراجعه به پزشک متخصص بسیار حائز اهمیت است. افرادی که سابقه بیماری قلبی ، سکته قلبی و یا مرگ ناگهانی در سنین پایین در خانواده و یا داشتن بیماری های همراه مثل فشار خون و چربی خون را دارند، علیرغم نداشتن علامت مشخص ، می بایست برای غربالگری از سنین 40 تا 45 سالگی به پزشک متخصص قلب مراجعه کنند.

علاوه بر آن اگر علائمی که در مقاله ذکر شده اعم از غش،سبک سری و یا تپسش های نامنظم قلبی را همراه دارید، حتما باید برای بررسی به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. انجام تست تشخیص بیماری قلبی نیاز به تجربه ، تخصص و علم کافی دارد که با انتخاب پزشک متخصص قلب حاذق و با توجه به شرایط فردی بیمار تست تشخیصی مخصوص برای فرد در نظر گرفته می شود.

بعنوان مثال بسیاری از افراد توانیی دویدن بر روی تردمیل یا دوچرخه را ندارند و نمیتوانند تست ورزش انجام دهند؛ به همین دلیل برای اینگونه بیماران باید از تست های غیر تهاجمی و غیر فیزیکی و تست های تحریکی غیر ورزشی استفاده کرد.

تست های تشخیصی قلب تست های پایه ای هستند از قبیل EKG یا الکتروکادیوگرافی یا اکوکاردیوگرافی؛ اگر در زمان انجام این تست ها استرس به فرد وارد نشود فقط وضعیت پایه قلب را در حالت عادی نشان می دهند ، به همین دلیل برای اینکه بدانیم قلب فرد در حین فشارچه عکس العملی نشان می دهد (زیرا بسیاری از بیماری های عروقی  قلبی و بیماری های ماهیچه دریچه قلب در فشار و استرس خود را نشان می دهند) باید از تست های استرسی استفاده کرد. تعیین تست تشخیصی به شرایط فرد بستگی دارد که انتخاب و تجویز آن بستگی به میزان آگاهی و تخصص پزشک دارد. در ادامه مقاله به معرفی تست های تشخیصی و نحوه عملکرد آنها می پردازیم.

انواع تست تشخیص بیماری قلبی

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، علاوه بر معاینه بیمار و مشاهده علائم بالینی، پزشک می بایست برای تشخیص درست از تست تشخیص بیماری قلبی بهره گیرد. بدین منظور و برای آشنایی بیشتر شما خوانندگان محترم با انواع تست تشخیص بیماری قلبی ، به معرفی انواع این تست ها می پردازیم.

• نوار قلب

تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام نمایش ساده‌ای از فعالیت الکتریکی ماهیچه قلب و تغییرات آن در طول زمان است که این فعالیت‌های الکتریکی اغلب بر روی یک برگه کاغذی برای آنالیز و بررسی آسان‌تر پرینت می‌شود. مانند ماهیچه‌های دیگر، ماهیچه قلبی در پاسخ به دپلاریزاسیون الکتریکی سلول‌های ماهیچه منقبض می‌شود. در واقع نوار قلب، مجموع همین فعالیت‌های الکتریکی است که در زمان کوتاه به اندازه چند ثانیه تقویت شده و ثبت و ضبط می‌شوند.

الکتروکاردیوگرام با قرار دادن الکترود در قسمت‌های مختلف بدن ساخته می‌شود. الکترودهایی که فعالیت الکتریکی قلب را ضبط می‌کنند در ۱۰ مکان مختلف قرار می‌گیرند، ۴ الکترود روی هر یک از دست‌ها و پاها و شش الکترود دیگر در مکان‌های مختلف در سطح قدامی سینه قرار می‌گیرند.

پس از برقراری جریان در الکترودها، یک میلی ‌ولت از منبع الکتریکی خارجی وارد بدن می‌شود. در این حالت دستگاه کالیبره می‌شود. استاندارد کردن یا کالیبره کردن الکتروکاردیوگرام، امکان مقایسه آن را در افراد مختلف امکان پذیر می‌کند.

یکی از مواردی که الکتروکاردیوگرام تجویز می شود زمانی است که شما در خانواده خود سابقه بیماری قلبی داشته باشید و برای جلوگیری از خطرات احتمالی نوار قلب الکتروکاردیوگرام برای شما تجویز می شود. این تست بسیار آسان است و تقریبا همه افراد به راحتی می توانند آن را انجام دهند.

• آنژیوگرافی و کاتتریسم

آنژیوگرافی با استفاده از اشعه ایکس و یک رنگ مخصوص (کنتراست) برای عکس برداری از مغز، قلب و کلیه بیمار صورت می گیرد. در آنژیوگرافی، رنگ مخصوصی در لوله ای کوچک یا کاتتر به یک شریان کوچکی در کشاله ران  یا گاهی به بازو، تزریق می شود.

در واقع آنژیوگرافی یک روش تشخیصی مطمیئن و قطعی برای مشخص شدن وجود و شدت انسداد عروق کرونر است( تنگی عروق کرونر و انسداد آنها می تواند باعث بروز سکته ی قلبی شود).

گاهی اوقات هم داروی مسکن و آرام بخش داخل وریدی تزریق می شود.

در آنژیوگرافی قلب، پس از تزریق رنگ، بااستفاده ازدستگاه اشعه ایکس، تصاویر موردنظر از قلب دریافت می شود.

برای انجام آنژیوگرافی، از بیمار می خواهند تا به پشت دراز بکشد. سپس، کاتتر مخصوص را به شریان بازو یا کشاله ران وارد کرده و رنگ را به آن تزریق می کنند.

آزمایش آنژیوگرافی، معمولا بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.

آنژیوگرافی، برای تشخیص مشکلات خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. از طریق آنژیوگرافی،  عکس های بسیار دقیقی از شریان های مربوط به قلب، مغز و کلیه ها دریافت شده و این روش، در تشخیص انسداد رگ ها و شریان های قلبی بسیار کاربرد دارد.

گاهی یک شرح حال ساده، نمایانگر یک احتمال بسیار بالا برای وجود این بیماری است: کافی است مرد میانسالی به پزشک اظهار کند که اخیرآ در بالا رفتن از طبقات منزلش، دچار فشردگی یا سوزش در پشت جناق سینه اش می شود. این فرد به احتمال بیش از 95% دچار تنگی شدید عروق کرونر است و هرچه سریع تر باید تحت آنژیوگرافی قرار گیرد.

همچنین از عوارض و خطرات احتمالی آنژیوگرافی می توان به تهوع، عطسه، استفراغ، خارش و سرگیجه اشاره کرد و واکنش های جدی تر هم ممکن است رخ دهد که این واکنش ها بسیار نادر است.

این واکنش های نادر عبارتند از:

عفونت

خونریزی یا آسیب در محل تزریق

لخته خون در دیواره رگ خونی

ضعف دیواره رگ های خونی که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

اكوكارديوگرافى

اکوکاردیوگرافی که به آن “سونوگرافی قلب” یا “اکوی قلب” هم گفته می‌شود روشی غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، ساختمان داخلی قلب به تصویر کشیده می‌شود و در حقیقت به عنوان استاندارد تشخیص بیماری‌های قلبی تلقی می‌شود.

در این روش از سونوگرافی استاندارد دو بعدی ، سه بعدی و داپلر برای ایجاد تصاویر از قلب استفاده می شود.

به طور معمول اکوکاردیوگرافی در تشخیص، مدیریت و پیگیری بیماران با هر گونه بیماری قلبی مشکوک یا شناخته شده مورد استفاده قرار می گیرد. این روش یکی از پرکاربردترین روش‌های تشخیصی در بیماران قلب و عروق و تست تشخیص بیماری قلبی است. اکوکاردیوگرافی می‌تواند اطلاعات مفیدی از جمله اندازه و شکل قلب، ظرفیت پمپاژ و همچنین محل و میزان هرگونه آسیب بافتی را مشخص کند. اکوکاردیوگرام همچنین می‌تواند تخمین‌های دیگری از عملکرد قلب مانند محاسبه برون ده قلب، کسر جهشی و عملکرد دیاستولیک (میزان آرامش قلب) به پزشکان ارائه دهد.

اکوکاردیوگرافی ابزاری مهم در ارزیابی ناهنجاری دیواره قلب در بیماران مشکوک به بیماری قلبی است. ابزاری است که به تشخیص زودرس سکته قلبی کمک می کند. همچنین، با ارزیابی کسر جهشی، در درمان و پیگیری بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مهم است.

استفاده از استرس اکوکاردیوگرافی می‌تواند به تعیین اینکه آیا درد قفسه سینه یا علائم مرتبط با آن مربوط به بیماری قلبی است یا خیر کمک کند. بزرگترین مزیت اکوکاردیوگرافی این است که تهاجمی نیست و هیچ خطرات و عوارض جانبی مشخصی ندارد.

• تست ورزش

تست ورزش قلب یا استرس تست یا به اختصار تست ورزش (همچنین به عنوان یک آزمون تشخیصی قلب، تست ورزشی قلب ریوی و یا به اختصار آزمون CPX) یک آزمون ارزیابی وضعیت و عملکرد قلب است که توانایی پاسخگویی قلب به استرس و فشار خارجی را در یک محیط کنترل شده ارزیابی می‌کند.

استرس با استفاده از فعالیت بدنی یا تزریق وریدی داروهای محرک ایجاد می‌شود.تست ورزش قلب تست گردش خون کرونر بیمار را در حال استراحت با حالتی که در آن بیمار تحت فشار در حال فعالیت بدنی است مقایسه می‌کند و از این طریق هر گونه جریان غیرطبیعی خون به عضله قلب را نشان می‌دهد.

نتایج را می‌توان به عنوان یک بازتاب کلی از وضعیت جسمی از بیمار دانست. این آزمون را می‌توان برای تشخیص بیماری عروق کرونر (همچنین به عنوان شناخته شده بیماری ایسکمیک قلب) و ارزیابی پیش آگهی بیمار پس از انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی) به کار برد.

عوامل استرس زای ناشی از ورزش، اغلب یا ورزش بر روی تردمیل یا رکاب زدن روی ارگومتر دوچرخه ثابت.[۱] سطح استرس در این نوع فعالیت با افزایش سختی (شیب شیب بر روی تردمیل یا مقاومت در ارگومتر) و سرعت به تدریج افزایش می‌یابد. افرادی که نمی‌توانند با استفاده از پاهای خود ورزش کنند با استفاده از یک شبه دوچرخه به وسیله دستان خود رکاب می‌زنند.

با اتمام تست ورزش از بیمار خواسته می‌شود که فعالیت بدنی خود را به‌طور ناگهانی متوقف نکند بلکه به آرامی شدت ورزش را طی چند دقیقه کاهش دهد.

این تست مناسب افراد مسن نمی باشد و مناسب افرادی است که توانایی جسمی انجام تست را دارند.

• اسكن هسته اى قلب

تصویربرداری یا اسکن هسته‌ای، تکنیکی است که با استفاده از مقادیر بسیار اندک و بی‌خطری از تشعشع در بدن، تصاویر بسیار دقیقی از قلب و فعالیت آن به ما می‌دهد. مقادیر بسیار اندکی از ماده رادیواکتیو معروف به رادیونوکلئیدها وارد گردش ‌خون می‌شوند.

رادیونوکلئیدها به گلبول‌های قرمز خون می‌چسبد و به همراه آنها در قلب و عضلات قلب گردش می‌کنند. یک دوربین مخصوص پرتوگاما، که به تشعشع بازگشتی از رادیونوکلوئیدها حساس است پرتوی گاما را دریافت می‌نماید و تصویری از قلب می‌سازد که در یک مونیتور نمایش داده می‌شود. تصویر موجود در مانیتور معمولاً چاپ می شود و در اختیار بیمار قرار می گیرد.  

اسکن هسته‌ای قلب با سه هدف اصلی انجام می‌شوند:

• برای چک کردن جریان خون به قلب: رسیدن خون به بخشی از عضله قلب، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری عروق کرونری باشد. این بیماری منجر به آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی می‌شود. اسکن قلب که با این هدف گرفته می‌شود اسکن خون‌رسانی میوکارد نامیده می‌شود.

• برای بررسی آسیب‌دیدگی عضله قلب: آسیب‌دیدگی می‌تواند ناشی از استفاده از دارو، یک حمله قلبی، صدمه یا عفونت در گذشته باشد. اسکن هسته‌ای قلبی که به این منظور انجام می‌شود تست زیست پذیر بودن میوکارد نامیده می‌شود.

• برای بررسی کیفیت پمپاژ خون توسط قلب به بدن: اسکن هسته‌ای قلبی که با این هدف گرفته می‌شود اسکن ارزیابی عملکرد بطن‌ها نامیده می‌شود.

• سى تى اسكن و ام آر آى قلب و عروق

سی‌تی‌اسکن یک روش تصویربرداری پیشرفته با استفاده از اشعه ایکس می‌باشد که از قلب تصاویری با مقطع عرضی می‌گیرد. برای انجام یک سی‌تی‌اسکن، شما بر روی یک تخت قابل حرکت که به دستگاه اسکن کننده لوله‌ای شکل وارد می‌شود، دراز می‌کشید. تصاویر زیادی از تمام جهات بدن شما گرفته می‌شود.

یک رایانه این تصاویر را با هم ترکیب می‌کند و تصویر دقیقی از مقطع عرضی ساختاری مثل قلب به دست می‌آورد. پزشک تصاویر قلب، ریه‌ها و رگ‌های ‌خونی بزرگ را ارزیابی می‌نماید. از سی‌تی‌اسکن‌ها اغلب برای رویت کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم بر روی بافت‌ها در اثر یک واکنش طبیعی نسبت به آسیب‌دیدگی) در رگ‌های‌خونی بر اثر تصلب‌شرایین  یا در عضله قلب بر اثر حمله قلبی، استفاده می‌شود.

مانند سایر روش‌هایی که از اشعه ایکس استفاده می‌کنند، سی‌تی‌اسکن نیز مقداری ایمن از اشعه ایکس را از بدن عبور می‌دهد که بعد از اتمام بررسی در بدن باقی نمی‌ماند. در برخی موارد یک ماده حاجب (رنگ با پایه ید) در جریان خون تزریق می‌شود تا تصویر واضح‌تری از عضو مورد نظرگرفته شود.

اگر قرار است که به بدن شما ماده حاجب تزریق نشود، به شما گفته می‌شود که از 2 ساعت قبل از انجام بررسی چیزی نخورید. اگر قرار است به شما ماده حاجب تزریق شود، نباید از4ساعت قبل از بررسی چیزی بخورید. در برخی از افراد این ماده حاجب باعث علایم آلرژیک می‌شود، اما این واکنش‌ها بسیار نادر می‌باشند (کادر بالا را ملاحظه بفرمایید).

از شما خواسته می‌شود که لباس بیمارستانی بپوشید و بر روی میز دراز بکشید. اگر از یک ماده حاجب استفاده شود، یک راه وریدی در بازوی شما تعبیه می‌شود. این میز به آرامی به سمت اسکنر حرکت خواهدکرد. تکنسین شروع به عکس گرفتن می‌کند و از شما می‌خواهد که درحالیکه دراز کشیده‌اید با گرفتن هر عکس نفس خود را حبس کنید. بعد از انجام بررسی، می‌توانید کارهای معمولی خود را دنبال کنید.

علائم بیماری قلبی

نشانه‌های مشکل قلبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

غش

ضربان قلب آهسته یا سریع

تنگی قفسه سینه

درد قفسه سینه

تنگی نفس

تورم ناگهانی در پاها، ران‌ها، مچ پا و یا شکم

اگر هر کدام از این علائم را دارید، باید با پزشک خود ملاقات داشته باشید. تشخیص بیماری های قلبی و درمان اولیه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عوارض مانند حمله قلبی یا سکته مغزی کمک کند. برای اطمینان از بیماری می بایست تست تشخیص بیماری قلبی نیز صورت گیرد.

سخن پایانی

با وجود پیشرفت های قابل توجه در علم پزشکی و تجربه بالای پزشکان، برای بدست آوردن اطلاعات درستی در زمینه نارسایی ها و بیماری های قلبی می بایست از تست تشخیص بیماری قلبی استفاده لازم را برد و اطلاعات کاملی را برای انتخاب بهترین روند درمان در اختیار داشت.

در کل با توجه به اینکه بیماری های قلبی بسیار مرموز و بی علامت هستند و یا علامت های غیر اختصاصی دارند، توصیه می شود برای غربالگری و بررسی بیماری ها و علائم قلبی در اولین فرصت به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه فرمایید تا با توجه به شرح حال، معاینات و تست های تشخیصی که انجام می شود، وضعیت دقیق قلبی شما را بررسی و اقدامات لازم را با توجه به نتایج برای شما انجام دهد، تا دچار عوارض ناگواری مثل سکته و ایست قلبی، مرگ ناگهانی و یا نارسایی های قلبی نشوید.