چگونه فرد دچار سکته قلبی را احیا کنیم؟+ گام‌به‌گام تا نجات جان بیمار

وقتی صحبت از سکته قلبی می‌شود، هر ثانیه ارزش طلا دارد. در چنین شرایطی، دانستن روش احیا سکته قلبی می‌تواند تفاوت بین مرگ و زندگی را رقم بزند. متأسفانه بسیاری از افراد به‌دلیل ناآگاهی از اقدامات اولیه، تنها نظاره‌گر بدتر شدن حال بیمار هستند. این در حالی‌ست که اگر تنها چند اقدام ساده و صحیح انجام شود، احتمال نجات بیمار به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. آشنایی با علائم سکته قلبی مثل درد قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق سرد یا بی‌حسی دست چپ، پیش‌زمینه‌ای ضروری برای تشخیص به‌موقع و شروع سریع احیاست. وقتی نشانه‌ها را بشناسید، در همان دقایق ابتدایی می‌توانید اقدامات نجات‌بخش را آغاز کنید. این مقاله به‌صورت کاربردی، روش‌های احیا در سکته قلبی را توضیح می‌دهد تا در لحظه بحران، با اعتمادبه‌نفس و سرعت عمل وارد شوید.

آشنایی با روش احیا سکته قلبی

زمانی که فردی با ایست قلبی مواجه می‌شود، حیاتی‌ترین کاری که می‌توان برای او انجام داد، احیای قلبی ریوی یا همان سی پی آر است. مشکلات متعددی وجود دارند که سبب ایست قلبی فرد می‌شوند؛ از جمله‌ سکته‌ها و بیماری‌های قلبی، مسمومیت، بیماری‌های تنفسی، سرمازدگی، غرق شدگی و… اگر احیای قلبی در سکته را بدانید، تنها در عرض 4 الی 6 دقیقه می‌توانید فرد را به زندگی بازگردانید. به همین علت است که همواره توصیه می‌شود برای نجات خانواده و اعضای جامعه خود، حتماً احیا قلبی را بیاموزید.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که شما تنها در 10 دقیقه ابتدایی که فرد دچار ایست قلبی شده است، فرصت دارید عملیات احیا را بر روی او انجام دهید. در غیر این صورت ممکن است قلب فرد دوباره بتپد، اما شاید مغز او آسیب ببیند و دچار مرگ مغزی شود. کسانی که با روش احیاء سکته قلبی آشنا هستند، در مواقع حساس منتظر اورژانس نمی‌مانند و به سرعت عملیات احیا را آغاز می‌کنند.

زمانی که شما احیاء قلبی-تنفسی را انجام دهید، خون و اکسیژن به سمت اندام‌های حیاتی بدن از جمله مغز جریان پیدا می‌کنند. سی پی آر اگر در زمان مناسب خود انجام شود، یک بیمار را از مرگ حتمی نجات خواهد داد. البته این نکته را فراموش نکنید که احیا قلبی، تنها در مواقعی ضروری است که بیمار دچار ایست قلبی شده و هیچ ضربانی نداشته باشد.

2 شیوه احیا سکته قلبی

همه ما به خوبی می‌دانیم که با آسیب دیدن قلب، فرایند خونرسانی به مغز و سایر اندام‌های حیاتی متوقف می‌شود. در این گونه مواقع تنها با انجام عملیات احیای قلبی، ریوی و تنفسی است که می‌توان جان بیمار را نجات داد. البته این امور باید به شکلی کاملاً صحیح و در زمان مناسب انجام شوند. تنها در این صورت است که جان بیمار از مرگ نجات پیدا کرده و دوباره می‌تواند به زندگی بازگردد.

به طور کلی دو روش احیا برای سکته قلبی وجود دارد که عبارتند از:

احیای قلبی ریوی پایه

سی پی آر پایه اولین مرحله‌ای است که برای نجات جان بیماری که دچار سکته قلبی شده است، انجام می‌شود. این امر به سبب باز کردن راه هوایی و رساندن اکسیژن به اعضای حیاتی بدن (مانند قلب و مغز) انجام می‌شود. در صورتی که احیای قلبی ریوی پایه، به خوبی انجام شود، گردش خون در سطح اولیه در بدن بیمار برقرار می‌‌شود.

احیای قلبی ریوی پیشرفته

این عملیات، شامل اقدامات پیشرفته‌ای است که پس از مرحله اول انجام می‌شود. هدف از آن جلوگیری از ایست قلبی، درمان و مراقبت‌هایی است که پس از جریان خون باید انجام شود. این مرحله به سه بخش عمده تقسیم می شود که شامل کنترل و مدیریت راه‌های هوایی تنفس بیمار، مدیریت درمان و همچنین درمان دارویی اوست.

احیای قلبی در سکته و مراحل انجام آن

برای آن که بتوان فردی که دچار سکته قلبی شده را به زندگی بازگرداند، باید احیای قلبی را در 3 مرحله برای او انجام داد. این مراحل به ترتیب باید انجام شوند که شامل ماساژ قلبی، باز کردن راه هوایی بیمار و سپس تنفسی مصنوعی است.

در ادامه مطلب، مراحل سکته قلبی احیا را با شما عزیزان در میان می‌گذاریم:

ماساژ قلبی

ماساژ قلبی اولین و مهم‌ترین اقدامی است که برای نجات جان بیمار انجام می‌شود و به نوعی پمپاژ مصنوعی قلب به شمار می‌رود. در این روش باید بین 100 الی 120 بار در هر دقیقه بیمار را ماساژ قلبی دهید تا خون به اندام‌های حیاتی او دوباره پمپاژ شود. البته زمان انجام ماساژ قلبی، باید صبر کرد تا قفسه سینه بیمار به حالت اولیه بازگردد. در این صورت خون می‌تواند به حفره‌های قلب بازگردد و در ضربه بعدی، دوباره پمپاژ شود. فراموش نکنید که پس از هر 30 ماساژ قلبی، باید 2 تنفس مصنوعی به بیمار بدهید.

برای انجام ماساژ قلبی، باید پاشنه یکی از دستان خود را درست وسط قفسه سینه و میان دو سینه قرار دهید. سپس دست دیگر خود را روی آن دست قرار دهید و با تمام قدرت و توان خود، شروع به فشار آوردن به قفسه سینه نمایید. نکته‌ای که باید به آن دقت کنید این است که در این حین، آرنج دستان خود را صاف نگه دارید تا بتوانید با قدرت و توان بیشتری این کار را انجام دهید.

هنگامی که در حال ماساژ قلبی هستید، دست شما باید حدود 5 سانتی‌متر پایین رود. در این فرایند حتی ممکن است دنده‌های بیمار دچار شکستگی شوند. اما به هرحال سی پی آر به قدری حیاتی است که حتی با وجود شکستن دنده، باز هم نباید از انجام آن دست کشید. البته اگر دست شما در مرکز قفسه سینه و کمی زیر خط نوک پستان قرار داشته باشد، احتمال این که دنده‌ها دچار شکستگی شوند کاهش پیدا می‌کند.

باز کردن راه هوایی بیمار

در روش احیای قلبی (پس از ماساژ قلبی) باز کردن راه هوایی بیمار، بسیار مهم است. برای آن که ارگان‌های حیانی بدن او بتوانند اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند، در دومین مرحله باید راه تنفسی بیمار را به خوبی باز کنید. برای باز کردن راه نفس بیمار، تنها کاری که باید انجام دهید این است که پیشانی بیمار را به سمت پایین فشار دهید و در همان حالت، چانه او را بالا آورید.

دادن تنفس مصنوعی

شیوه‌های مختلفی وجود دارند که از طریق آن می‌توان به بیمار نفس مصنوعی دارد. یکی از این روش‌ها (که در واقع سنتی‌ترین نوع آن است) تنفس دهان به دهان نام دارد. در این روش، امدادگر بینی بیمار را می‌گیرد تا راه خروج هوای او بسته شود. در ادامه یک دم عمیق نفس می‌کشد و سپس دهان خود را روی دهان بیمار قرار داده و هوا را به درون ریه بیمار می‌دمد.

در صورتی که با دادن تنفس مصنوعی قفسه سینه بیمار بالا بیاید، نشان می‌دهد که راه تنفسی بیمار باز شده است. اما در صورتی که هیچ تغییری رخ نداد، بدانید که در مرحله ماساژ قلبی که تنفس مصنوعی به بیمار دادید، چندان موفق نبوده‌اید. بنابراین دوباره آن را انجام داده و به سراغ تنفس مصنوعی دوم بروید.

دادن نفس مصنوعی برای تمامی افرادی که با ایست قلبی یا خفگی دست و پنجه نرم می‌کنند، امری مهم و حیاتی است. چرا که سطح اکسیژن خون آن‌ها کاهش پیدا کرده و جان بیمار در خطر است. البته در بیمارانی که دچار ایست قلبی شده‌اند، ماساژ قلبی مهم‌تر است و نباید اجازه دهید تنفس مصنوعی تاخیری در فرایند ماساژ به وجود آورد. متخصصان قلب همواره تاکید می‌کنند که بعد از انجام هر 30 ماساژ قلبی، باید 2 بار به بیمار نفس مصنوعی دهید تا جان او نجات پیدا کند.

اقدامات اولیه هنگام سکته قلبی  برای کسانی که آموزش ندیده‌اند

گاهی اوقات شما هیچ آموزشی در مورد سکته قلبی احیا ندیده‌اید، اما در موقعیتی قرار دارید که جان بیمار در خطر است. در این گونه مواقع، اولین کاری که باید انجام دهید، حفظ خونسردی و تماس سریع با اورژانس است. اگر جان بیمار در خطر است، تا زمانی که نیروهای امداد برسند، باید سی پی آر را آغاز کنید. بهتر است کسی که دچار سکته قلبی یا ایست قلبی شده است، بر روی یک سطح محکم باشد تا بتوان عملیات سی پی آر را به بهترین شکل ممکن برای او انجام داد.

سپس روی شانه او بزنید یا او را تکان دهید و از او پرسید که حالش خوب است؟ در صورتی که هیچ جوابی از بیمار نشنیدید و یا هوشیاری خود را از دست داده بود، باید ماساژ قلبی را آغاز کنید. به این شکل که ابتدا پاشنه دست خود را در قسمت میانی قفسه سینه بیمار قرار گذاشته و دست دیگر را روی آن قرار دهید. هر فشاری که به قفسه سینه بیمار وارد می‌کنید، باید قفسه سینه او را به سمت پایین ببرد. سعی کنید هنگامی که در حال انجام ماساژ قلبی برای بیمار هستید، آرنج دستان شما خم نشده باشد.

با ماساژ قلبی، باید قفسه سینه بیمار 5 سانتی متر به سمت پایین حرکت کند. در هر ماساژ باید 30 بار این کار را انجام دهید و سپس دو تنفس مصنوعی به بیمار بدهید. در هر دقیقه، باید بین 100 الی 120 ضربه به قفسه سینه بیمار وارد کنید تا جان او نجات پیدا کند.

چه زمانی باید عملیات احیا قلبی ریوی را انجام داد؟

ممکن است این سوال در ذهن شما ایجاد شود که زمانی باید این عملیات را انجام داد؟ سی پی آر یا همان احیای قلبی و ریوی، تنها در شرایطی انجام می‌شود که بیمار دچار ایست قلبی شده باشد. البته اگر شما متوجه شدید که بیمار با ایست قلبی روبرو شده است، باید به سرعت و بدون اتلاف وقت، با اورژانس تماس بگیرید. پس از آن، سی پی آر را آغاز کنید تا جان بیمار از مرگ نجات پیدا کند.

پارامترهای مختلفی وجود دارند که سبب ایست قلبی می‌شود که شایع‌ترین آن‌ها بیماری‌های قلبی مانند سکته قلبی و نارسایی قلبی است. در واقع افرادی که سابقه بیماری‌های قلبی دارند، بیش از دیگران در معرض ایست قلبی قرار دارند. همچنین برخی از افراد پس از یک تصادف سخت، دچار ایست قلبی می‌شوند که باید عملیات سی پی آر را برای آن‌ها انجام داد. کسانی که به علت آتش سوزی، نشت گاز یا غرق شدگی دچار خفگی شده‌اند نیز ممکن است با ایست قلبی مواجه شوند.

علاوه بر تمامی پارامترهایی که به آن‌ها اشاره کردیم، مواردی مانند سوختگی، برق گرفتگی، مسمومیت با دارو و مواد مخدر نیز از جمله‌ مهم‌ترین عواملی هستند که سبب آسیب به قلب و ایست آن می‌شوند.

قبل از انجام احیا سکته قلبی خونسردی خود را حفظ کنید

برای آن که بتوانید به زنده ماندن بیماری که دچار ایست قلبی شده است کمک کنید، باید قبل از انجام سی پی آر، به موارد بسیار مهمی توجه کنید. اولین کاری که باید انجام دهید این است که خونسردی خود را حفظ کنید. فردی که دچار ایست قلبی شده باشد، به ناگهان بر زمین می‌افتد و این موضوع کمی ترسناک است.

معمولاً 2 تا 6 ثانیه پس از ایست قلبی، بیمار هوشیاری خود را از دست داده و 45 ثانیه بعد، مردمک چشم او گشاد می‌شود. پس از 15 الی 30 ثانیه، تنفس او قطع شده و بیمار در معرض مرگ قرار می گیرد. همانگونه که دیدید، در فرایند ایست قلبی، تمامی ثانیه‌ها مهم‌اند. بنابراین شما فرصتی برای دستپاچگی ندارید. هر چقدر خونسردی خود را حفظ کرده و بر خود مسلط باشید، به همان اندازه هم بیمار شانس زنده ماندن دارد. اگر شما در همان ثانیه های اول شروع به سی پی آر کنید، تاثیر بسزایی در حفظ جان بیمار خواهید داشت.

اهمیت یادگیری احیای قلبی در سکته

حتماً شما نیز به خوبی می‌دانید که بیماری‌های قلبی، علت اصلی مرگ و میر در بسیاری از کشورهای جهان هستند. بنابراین انجام سی پی آر، برای کسی که دچار ایست قلبی شده است، جان او را نجات می‌دهد. آمارها نشان می‌دهند که حدود 84 درصد از ایست‌های قلبی در خانه رخ می‌دهند و در 16 درصد مواقع، فرد در مکان دیگری جز خانه دچار ایست قلبی می‌شود. بنابراین این اتفاق ممکن است در هر جایی برای فرد رخ دهد و اگر شما روش احیای سکته قلبی را بلد باشید، شاید بتوانید جان او را نجات دهید.

زمان طلایی برای فردی که دچار ایست قلبی شده، 4 الی 6 دقیقه ابتدایی است. اگر در این دقایق بتوانید سی پی آر را برای او انجام دهید، احتمال زیادی وجود دارد که بیمار به زندگی برگردد. بسیاری از کسانی که دچار ایست قلبی می‌شوند، تا زمانی که به بیمارستان برسند جان خود را از دست می‌دهند. اما اگر در هنگام وقوع سکته قلبی یا ایست قلبی، کسی که سی پی آر بلد است در کنار او باشد، می‌تواند او را از مرگ نجات دهد.

پس آموزش احیای قلبی و انجام درست آن، به معنای نجات جان یک انسان است. یادگیری سی پی آر، سخت نیست و نیاز به زمان طولانی ندارد. اما این مهارت در بسیاری از مواقع، می‌تواند نجات‌بخش یک زندگی باشد. یکی از مهم‌ترین آموزش‌های کمک‌های اولیه، احیای قلبی_ریوی است که حداقل یکی از اعضای خانواده، باید آن را کاملاً آموزش دیده باشد.

سوالات متداول

• چرا انجام احیا پس از سکته قلبی مهم است؟

با انجام احیا پس از سکته قلبی، می‌توان کاری کرد که اعضای حیاتی بدن، خون و اکسیژن کافی در دسترس داشته باشد. زمانی که سکته قلبی رخ می‌دهد، تا هنگامی که اورژانس برسد، نباید هیچ فرصتی را از دست داد. بنابراین انجام به موقع و صحیح سی پی آر، جان بیمار را نجات می‌دهد.

• چگونه روش‌های احیا سکته قلبی را یاد بگیریم؟

در تمامی کشورهای جهان، سازمان‌ها و ارگان‌هایی وجود دارند که کلاس‌هایی برای آموزش کمک‌های اولیه احیا پس از سکته قلبی دارند. با تحقیق کوتاهی در وب‌ سایت‌های اینترنتی، این کلاس‌ها را پیدا کرده و در آن شرکت کنید. احیای قلبی یکی از زیر مجموعه‌های کمک‌های اولیه است.

• آیا هر کسی می تواند احیای قلبی را یاد بگیرد؟

بله؛ سی پی آر یا همان احیای قلبی-ریوی، مهارتی است که می‌توانید با آموزش کافی، آن را یاد بگیرید و در مواقع حساس، به نجات جان یک بیمار کمک کنید.

سخن پایانی

روش احیا سکته قلبی یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی‌ست که هر فرد باید حداقل به‌صورت ابتدایی با آن آشنا باشد. وقتی فردی دچار ایست قلبی می‌شود، مغز تنها چند دقیقه فرصت دارد تا بدون اکسیژن زنده بماند. در این لحظات طلایی، احیای قلبی ریوی یا همان CPR به‌عنوان اولین و مؤثرترین اقدام می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد. فشردن متناوب قفسه سینه به عمق مناسب، تأمین راه هوایی و در صورت امکان، تنفس مصنوعی از ارکان اصلی این روش هستند. همچنین تماس فوری با اورژانس، استفاده از دستگاه AED (در صورت وجود)، و حفظ خونسردی از عوامل تعیین‌کننده در موفقیت احیاست. این آموزش‌ها نه‌تنها برای کارکنان درمانی، بلکه برای والدین، معلمان، رانندگان، و حتی دانش‌آموزان ضروری‌اند. آموزش CPR تنها چند ساعت زمان می‌برد، اما توانایی آن در نجات جان انسان‌ها بی‌قیمت است. اگرچه پیشگیری از سکته قلبی با کنترل فاکتورهایی مثل فشار خون، چربی و سبک زندگی اهمیت زیادی دارد، اما دانستن روش احیا می‌تواند آخرین امید در شرایط بحرانی باشد. هر کس می‌تواند ناجی باشد، اگر آموزش دیده و آماده باشد.