فهرست مطالب
آیا علت تیر کشیدن قلب در بارداری را می‌دانستید؟
بارداری، مرحله‌ای از زندگی خانم‌ها است که با خوش اقبالی و شادابی مادر و پروسه‌های پر شور وهیجان نوزاد در رحم مادر سپری می‌شود. این مرحله از زندگی برای زنان یک تجربه منحصر به فرد است، یکی از مسائل مهمی که ممکن است در طول این دوران بروز کند، تیر کشیدن قلب در بارداری است که می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
آیا تیر کشیدن قلب نشانه بارداری است؟
تیر کشیدن قلب در بارداری با افزایش ضربان قلب همراه است که احتمال دارد یکی از علائمی باشد که در برخی زنان باردار دیده می‌شود، اما تنها این علامت نمی‌تواند مؤید بارداری باشد. تیر کشیدن قلب به تنهایی نشانه قطعی بارداری نیست و نمی‌توان از این علامت به‌تنهایی برای تأیید یا عدم تأیید بارداری استفاده کرد.
اگر احساس تیرکشیدن قلب دارید و احتمال می‌دهید که باردار باشید، بهتر است که از روش‌های تأییدی مانند آزمایش حمله یا آزمایش خانگی بارداری استفاده کنید. این آزمایش‌ها می‌توانند حضور هورمون‌های بارداری را در بدن تأیید کنند و وضعیت بارداری شما را تأیید یا رد کنند. در هر صورت، اگر احساس نگرانی درباره وضعیت سلامتی خود دارید یا مشکلات دیگری در کنار تیر کشیدن قلب تجربه می‌کنید، بهتر است با متخصص قلب و عروق مشورت کنید.
بیماری‌هایی که باعث تیر کشیدن قلب در بارداری می‌شوند
بیماری های قلبی از قبل موجود: این‌ها بیماری‌های قلبی عروقی هستند که فرد قبل از باردار شدن به آن مبتلا بوده است این شرایط ممکن است قبل از بارداری هیچ علامت یا نگرانی عمده‌ای ایجاد نکرده باشد اما می‌تواند تأثیر متفاوتی بر روی فرد بگذارد و منجر به بروز عوارض و یا حتی منجر به داشتن تپش قلب در بارداری شود. مثل بیماری‌های مرتبط با دریچه‌های قلب که ممکن است دچار نقص‌هایی شوند .
بیماری‌های مرتبط با عروق کرونر : این بیماری‌ها ناشی از تنگی و بلوک‌های موجود در عروق کرونر یعنی عروق قلبی که باعث محدود شدن جریان خون و اکسیژن به عضله قلب می‌شوند و می‌توانند درد قفسه‌سینه که همان آنژین صدری است را ایجاد کنند و حتی مسبب تیر کشیدن قلب در بارداری شوند .
آنژین صدری؛ احساس درد و یا تیر کشیدن در قلب: آنژین صدری یک نوع درد قلبی است که ناشی از کاهش جریان خون و اکسیژن به عضله قلبی مخصوصا به وقت فعالیت یا استراحت کمی زیاد می‌شود. این کاهش جریان خون معمولاً به دلیل تنگی عروق کرونر یعنی عروق خونی که خون به عضله قلب می‌رسانند ایجاد می‌شود.
آنژین صدری نشانه‌ای از عدم توانایی عروق کرونر در تأمین اکسیژن کافی به عضله قلب می‌باشد. این درد معمولاً به‌صورت یک فشار یا تنگی در قفسه سینه و یا شبیه سنگینی یا تیر کشیدن احساس می‌شود. در موارد شدید‌تر ممکن است به بازوها، گردن، شانه‌ها، یا پشت انتقال یابد. آنژین صدری معمولاً به مدت کوتاه مثلا به مدت چند دقیقه است و پس از استراحت یا مصرف داروهای ضدآنژین تحت کنترل قرار می‌گیرد.
بیماری‌های قلبی اختلال دستگاه هدایتی : سیستمی از بافت‌ها و سلول‌ها که مسئول تنظیم ضربان قلب و انتقال سیگنال‌های الکتریکی درون قلب است که دچار اختلال شده است.
این اختلالات ممکن است باعث کاهش نظم ضربان قلب، تنظیم نامناسب ضربان قلب یا حتی توقف کامل آن آسیب کامل دستگاه هدایتی شوند. برخی از بیماری‌های قلبی که مرتبط با اختلال دستگاه هدایتی هستند عبارتند از :
1- برادیکاردی: در این حالت، ضربان قلب به‌طور غیرطبیعی کاهش می‌یابد و قلب با ضربان کمتر از حد نرمال کار می‌کند. این ممکن است به دلیل عدم ایجاد سیگنال‌های الکتریکی کافی در سیستم هدایتی یا مسائل مرتبط با بافت‌های هدایتی قلب باشد.
2- تاکی‌کاردی: در این حالت، ضربان قلب به‌طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد و قلب با ضربان بیش از حد نرمال کار می‌کند. علل این حالت نیز می‌تواند از تغییرات دستگاه هدایتی یا بافت‌های هدایتی قلب ناشی شود.
3- بلوک‌های قلبی: بلوک‌های قلبی به معنی مسدود شدن یا کاهش انتقال سیگنال‌های الکتریکی در دستگاه هدایتی قلب هستند. این اختلال ممکن است باعث کاهش تعداد ضربان قلب یا عدم تطابق میان ضربان‌های دستگاه هدایتی و قلبی شود که یک از دلایل داشتن تپش قلب در بارداری محسوب می‌شود.
4- بلوک‌های قلبی: بلوک‌های قلبی به معنی مسدود شدن یا کاهش انتقال سیگنال‌های الکتریکی در دستگاه هدایتی قلب هستند. این اختلال ممکن است باعث کاهش و کمتر شدن تعداد ضربان قلب یا عدم تطابق میان ضربان‌های دستگاه هدایتی و قلبی شود.
تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی مرتبط با اختلال دستگاه هدایتی نیازمند مشاوره و ارزیابی تخصصی توسط یک متخصص قلب و عروق است. انجام تست‌های الکتروفیزیولوژی قلب و نصب دستگاه‌های هدایتی مانند پیسیم‌کارد ممکن است بهبودی و کنترل بیماری را تسهیل کند.
افزایش برون ده قلب و تپش قلب در بارداری
در دوران بارداری، تغییرات زیادی در عملکرد قلبی و عروق رخ می‌دهد که می‌تواند باعث درد یا تیر کشیدن قلب شود. در اینجا چند نکته کلیدی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود: در دوران بارداری، تغییرات فیزیولوژیکی متعددی در سیستم قلبی عروقی رخ می دهد که می‌تواند منجر به درد یا ناراحتی قلبی شود. در اینجا چند نکته مهم وجود دارد که به آن‌ها به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم.
افزایش برون ده قلبی: با رشد جنین، قلب زن باید خون بیشتری را به رحم پمپاژ کند. این منجر به افزایش برون ده قلبی می شود که می‌تواند باعث تیر کشیدن قلب در بارداری شود.
برون ده قلبی میزان خون پمپاژ شده به وسیله قلب در هر دقیقه است. در انتهای بارداری، رحم یک پنجم خون پیش از بارداری زن را دریافت می کند. برون ده قلب در دوران بارداری 30 تا 50 درصد افزایش می یابد و ضربان قلب در حالت استراحت نیز افزایش می یابد.
برون ده قلبی در دوران بارداری زیاد می‌شود؛ در هفته هشتم بارداری، برون ده قلبی تا بیست درصد افزایش یافته است. این افزایش عمدتاً از طریق افزایش حجم ضربه به دست می آید، اما ضربان قلب نیز به میزان کمتری کمک می کند. حداکثر برون ده قلبی معمولاً در هفته 20-28 بارداری مشاهده می شود.
عوامل مؤثر در افزایش برون ده قلبی: رویداد اولیه‌ای که منجر به افزایش برون ده قلبی می‌شود، احتمالاً اتساع عروق محیطی است که با واسطه عواملی مانند سنتز نیتریک اکسید و پروستاگلاندین های گشادکننده عروق انجام می‌شود. این اتساع عروق منجر به کاهش مقاومت عروقی سیستمیک می شود که منجر به افزایش جبرانی برون ده قلبی می‌شود. علاوه بر این، افزایش توده عضلانی دیواره بطن و حجم انتهای دیاستولیک به افزایش حجم ضربه ای کمک می کند.
تاثیر موقعیت مادر بر برون ده قلبی: موقعیت مادر می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر برون ده قلبی در دوران بارداری داشته باشد. در وضعیت خوابیده به پشت، فشار رحم بر روی ورید اجوف تحتانیIVC می‌تواند بازگشت وریدی به قلب را کاهش دهد و منجر به کاهش حجم ضربه‌ای و برون ده قلبی شود.
توصیه می‌شود که زنان باردار تا حد امکان در موقعیت جانبی چپ یا راست قرار بگیرند تا برون ده قلبی و جریان خون رحمی جفتی بهینه شود. اگر وضعیت به پشت خوابیدن ضروری است، لگن باید چرخانده شود تا فشار وارده بر IVC کاهش یابد.
تکنیک‌های اندازه‌گیری: برون ده قلبی در بارداری را می‌توان با استفاده از تکنیک های مختلفی از جمله اکوکاردیوگرافی، کاردیوگرافی امپدانس و تنفس مجدد گاز بی اثر اندازه‌گیری کرد. این تکنیک ها امکان ارزیابی تغییرات همودینامیک را فراهم می‌کند و بینش‌های ارزشمندی را در مورد سازگاری های قلبی عروقی در دوران بارداری ارائه می‌دهد.
تغییرات هورمونی و تیر کشیدن قلب در بارداری
هورمون‌ها در تغییر عملکرد سیستم قلبی و عروق در دوران بارداری نقش بسزایی دارند. سطح استروژن و پروژسترون افزایش می‌یابد که منجر به اتساع عروق و کاهش مقاومت عروقی سیستمیک می‌شود. این می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود و ممکن است علائمی مانند سرگیجه یا سبکی سر را هم ایجاد کند.
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی رخ می‌دهد که می‌تواند بر سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارد و خطر حمله قلبی را افزایش دهد که حمله قلبی یکی از دلایل تیر کشیدن قلب در بارداری است.
در اینجا به چند نکته اشاره شده که باید به آن‌ها توجه شود: تغییرات هورمونی؛ بارداری منجر به تغییرات هورمونی قابل توجهی در بدن می شود، از جمله افزایش سطح استروژن و پروژسترون، این هورمون ها می‌توانند بر سیستم قلبی عروقی اثر گذار باشند و منجر به تغییر در جریان خون، فشار خون و عملکرد رگ‌های خونی شوند.
تاثیر تغییرات هورمونی بر قلب و عروق: بارداری منجر به تغییرات هورمونی قابل توجهی در بدن می‌شود، از جمله افزایش سطح استروژن و پروژسترون. این هورمون ها می‌توانند بر سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارند و منجر به تغییر در جریان خون، فشار خون و عملکرد رگ‌های خونی شوند.
افزایش حجم خون و برون ده قلبی: در دوران بارداری، حجم خون و برون ده قلبی مادر برای پاسخگویی به نیازهای جنین در حال رشد افزایش می‌یابد. این افزایش حجم خون و برون ده قلبی می‌تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند.
اتساع شریانی: شریان‌های بدن در طول بارداری منبسط می‌شوند تا جریان خون افزایش یافته را تطبیق دهند. با این حال، عوامل خطر زمینه‌ای می‌توانند توانایی عروق برای گشاد شدن مناسب را مختل کنند. این موضوع همراه با افزایش ضربان قلب و اضافه وزن جنین، می‌تواند بر قلب فشار وارد کند.
عوامل خطر: در حالی که حملات قلبی در دوران بارداری نسبتاً نادر است، حتی در زنان سالم نیز ممکن است رخ دهد. تحقیقات نشان داده است که اکثر زنانی که در طول بارداری یا بلافاصله پس از آن دچار حمله قلبی می‌شوند، عوامل خطر شناخته شده‌ای برای بیماری قلبی ندارند.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که داشتن عوامل خطر می‌تواند احتمال حمله قلبی در دوران بارداری را افزایش دهد که برای تشخیص احتمال بروز حمله قلبی حتما باید به متخصص قلب و عروق مراجعه شود .
نشانه‌های تیر کشیدن قلب در بارداری
تیر کشیدن قلب به معنی درد تیز و سوزش ناگهانی قلب است که ممکن است به صورت موقتی اتفاق بیفتد و بیشتر به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی در دوران بارداری رخ می‌دهد اما می‌خواهیم در ادامه نگاهی به نشانه‌های دیگر آن‌‌داشته باشیم که حتما باید این نشانه‌ها را جدی بگیریم.
درد قفسه سینه یا داشتن تپش قلب در بارداری؛ این شایع‌ترین علامت حمله قلبی است. ممکن است مانندفشار، سفتی، درد، فشردن یا درد در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه احساس شود. درد ممکن است چند دقیقه طول بکشد یا بیاید و برود.
درد یا ناراحتی در سایر نواحی بالاتنه؛ درد می‌تواند به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی قسمت بالای شکم نیز سرایت کند.
تنگی نفس: این می‌تواند با یا بدون ناراحتی قفسه سینه رخ دهد. ممکن است به صورت مشکل در تنفس، احساس تنگی نفس، یا احساس خفگی تجربه شود.
حمله قلبی؛ آنفارکتوس میوکاردیومی: حمله قلبی یک حالت اورژانسی است که به دلیل مسدود شدن عروق کرونر یعنی عروق خونی که خون را به عضله قلب می‌رسانند رخ می‌دهد. این اختلال معمولاً ناشی از تشکیل یک لخته خونی در دیواره عروق کرونر است که موجب مسدود شدن خونرسانی به یک بخش از عضله قلب می‌شود. این امر می‌تواند به آسیب و مرگ سلول‌های قلبی منجر شود.
نشانه‌های حمله قلبی شامل درد یا فشار در سمت چپ قفسه سینه، تنگی نفس، تعرق شدید و حس کردن ضعف عمومی در بدن می‌باشد اما همیشه دلیل تیر کشیدن قلب در اوایل بارداری حمله قلبی نمی‌باشد اما با داشتن این علائم سریعا به متخصص قلب وعروق مراجعه کنید.
روش‌های تشخیص بیماری‌هایی که باعث تیر کشیدن قلب در بارداری می‌شوند
برای تشخیص بیماری‌های قلبی معمولا از ترکیبی از معاینه فیزیکی و تست‌های تشخیصی استفاده می‌کنند که حتما باید تحت نظر متخصص قلب و عروق باشد. در اینجا روش‌های رایج برای تشخیص بیماری‌هایی که باعث داشتن تپش قلب در بارداری می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: معاینه فیزیکی؛ در طول معاینه فیزیکی، یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ضربان قلب، ریتم و نبض خانم باردار را ارزیابی می‌کند.
الکتروکاردیوگرام: ECG یا EKG یک آزمایشی برای تشخیص بیماری‌های قلبی است. فعالیت الکتریکی قلب شما را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند به دقت ریتم قلب شما را ردیابی کند.
الکتروکاردیوگرافی سرپایی: این آزمایش شامل پوشیدن یک دستگاه قابل حمل است که به طور مداوم ضربان قلب شما را کنترل می‌کند و الگوی الکتریکی را در مدت طولانی، معمولاً 24 ساعت یا بیشتر، ثبت می‌کند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است دستگاه به صورت دستی یا خودکار فعال شود که امکان ارزیابی جامع‌تری را فراهم می کند.
اکوکاردیوگرام: این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر لحظه‌ای از قلب شما استفاده می‌کند. اطلاعاتی در مورد ساختار قلب، عملکرد و جریان خون ارائه می‌دهد. اکوکاردیوگرام می‌تواند به شناسایی مناطقی از قلب که آسیب دیده‌اند و به طور طبیعی پمپاژ نمی‌کنند کمک کند.
سی تی اسکن قلب: سی تی اسکن از تصاویر اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر مقطعی دقیق از قلب شما استفاده می‌کند. می‌توان از آن برای تشخیص رسوبات کلسیم در عروق کرونر یا بررسی رسوب چربی یا کلسیم در رگ‌ها استفاده کرد. این آزمایش به تشخیص بیماری قلبی و ارزیابی وضعیت شریان‌ها کمک می‌کند.
آنژیوگرافی کرونری: این روش تهاجمی شامل تزریق یک رنگ به رگ‌های خونی قلب و به دنبال آن تصویربرداری با اشعه ایکس برای تجسم داخل عروق کرونر است. این به شناسایی هرگونه انسداد یا باریک شدن در شریان‌ها کمک می‌کند و اطلاعات دقیقی در مورد جریان خون ارائه می‌دهد.
آزمایش خون: آزمایش خون برای اندازه‌گیری نشانگرهای مختلفی استفاده می‌شود که می‌تواند نشان دهنده بیماری قلبی باشد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل بررسی سطح کلسترول، تری گلیسیرید، سطح قند، لیپوپروتئین ها یا پروتئین هایی باشد که نشانه التهاب هستند. آزمایش خون می‌تواند به ارزیابی عوامل خطر شما کمک کند و اطلاعات بیشتری برای تشخیص ارائه دهد.
تست ورزش برای تشخیص بیماری قلبی، یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که در آن بیمار به مدت معینی به صورت فیزیکی فعالیت می‌کند و علائم قلبی و تغییرات الکتریکی قلب در طول تمرین نظارت می‌شوند. این تست به منظور ارزیابی عملکرد قلب و عروق در شرایط بارگذاری بیشتر انجام می‌شود و می‌تواند برای تشخیص بیماری‌های قلبی یا ارزیابی وضعیت قلبی بیماران با استفاده از فعالیت بدنی مفید باشد.
سخن پایانی
تیر کشیدن قلب در بارداری یک واکنش طبیعی و رایج است که ناشی از تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی در این دوران رخ می‌دهد. افزایش برون ده قلبی، تولید هورمون‌های بارداری، افزایش نیازهای انرژی و تغییرات در سیستم عصبی اتونوم برخی از عواملی هستند که باعث این وضعیت می‌شوند.
اما نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که این وضعیت بسته به شرایط بدنی هر فرد متفاوت است و حتی می‌تواند زمینه ساز بیماری‌های قلبی باشد. به همین منظور توصیه می‌شود برای پیشگیری از بروز این بیماری‌ها و حفظ سلامت مادر و نوزاد در صورت داشتن علائمی که به آن قبل‌تر ذکر شد حتما به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
پزشک جراح و متخصص