ضربان قلب پایین

ضربان قلب پایین موسوم به برادی کاردی به سن و شرایط فیزیکی فرد بستگی دارد. به عنوان مثال، افراد مسن بیشتر مستعد ابتلا به برادی کاردی هستند. به طور کلی، برای بزرگسالان، ضربان در حالت استراحت کمتر از 60 ضربه در دقیقه (BPM) به عنوان برادی کاردی در نظر گرفته می‌شود. هرچند برخی از این قاعده مستثنا هستند. ممکن است در طول خواب عمیق ضربان‌های قلب به زیر 60 BPM برسد و بزرگسالان فعال بدنی و ورزشکاران اغلب ضربان در حالت استراحت کمتر از 60 ضربه یا کمتر از ضربان قلب نرمال (60 تا 100) دارند.

ضربان قلب پایین چیست؟

ضربان قلب پایین موسوم به برادی کاردی وضعیتی است که طی آن قلب فرد کندتر از حد انتظار یعنی زیر 60 ضربه در دقیقه می‌زند. این وضعیت برای بسیاری از افراد، علائمی نداشته و مشکلی ایجاد نمی‌کند، بخصوصاً اگر در صورت بروز این اتفاق در شرایط بدنی و فیزیکی بسیار ایده‌الی باشد. هنگامی که ضربان قلب پایین با علائم همراه باشد، معمولاً یک وضعیت قابل درمان با چشم انداز مثبت است.

برادی کاردی وضعیتی است که در آن قلب بیمار کمتر از 60 بار در دقیقه می زند که به طور غیرمعمولی این تعداد ضربان پایین است. این وضعیت در صورتی می تواند خطرناک باشد که قلب را از پمپاژ خون کافی برای رفع نیازهای بدن باز دارد. با این حال، ضربان قلب پایین می تواند بدون ایجاد هیچ گونه اثرات مضری خصوصا در افرادی که به لحاظ فیزیکی بسیار فعال هستند، رخ دهد.

انواع ضربان قلب پایین کدامند؟

 

• برادی کاردی سینوسی

برادی کاردی سینوسی نوعی ضربان قلب پایین محسوب می‌شود که منشاء آغارین آن ریشه در گره سینوسی دهلیزی (SA) بیمار دارد. گره سینوسی دهلیزی ساختاری در بالای دهلیز راست فرد است که با ایجاد تکانه الکتریکی باعث شروع ضربان‌های قلب می شود.

اگر فردی مبتلا به برادی کاردی سینوسی باشد، گره سینوسی دهلیزی وی برای شروع ضربان‌های قلب تکانه‌ها را ارسال خواهد کرد، با این حال تکانه‌های الکتریکی را با سرعت کمتری ایجاد می‌کند. همین کندی در ارسال تکانه‌ها منجر به ضربان قلب پایین می شود.

اکثر افراد مبتلا به برادی کاردی سینوسی هیچ علائمی خاصی ندارند. برادی کاردی سینوسی به طور معمول در افرادی رخ می‌دهد که به لحاظ فیزیکی فعال بوده یا ورزشکار هستند، حتی احتمال وقوع این رویداد در طول خواب عمیق نیز وجود دارد. با این حال، برادی کاردی سینوسی به دلیل مشکلات مختلف سلامتی مانند بیماری قلبی ایجاد می‌شود.

• برادی کاردی اتصالی

برادی کاردی اتصالی زمانی روی می دهد که منشاء آغازین تکانه الکتریکی برای شروع ضربات قلب به جای گره سینوسی دهلیزی از گره دهلیزی بطنی (AV) آغاز می‌شود.

گره دهلیزی بطنی ساختاری در پایین دهلیز راست بیمار است که در زمان عملکرد نادرست گره سینوسی دهلیزی می تواند ضربان ساز باشد.

افزون بر این محل توقف تکانه تولید شده از گره سینوسی دهلیزی است. این توقف برای پایان دادن به ضربان دهلیزهای قلب یک بازه زمانی فراهم می کند که منجر به تجمع خون داخل بطن های قلب می شود. هنگامی که بطن ها از خون پر شدند، تکانه به سیستم پورکنژ می رسد و باعث انقباض بطن ها و پمپاژ خون به بیرون از قلب می‌شود.

اگر فردی به برادی کاردی اتصالی مبتلا باشد، بی شک چنین فردی با گره سینوسی دهلیزی خود مشکل داشته و همین مسئله باعث کنترل گره دهلیزی بطنی خواهد شد. علاوه بر این، افراد ورزشکار، کودکان خردسال و افرادی که در خواب عمیق هستند نیز ممکن است برادی کاردی اتصالی را تجربه کنند.

علائم ضربان قلب پایین شامل چه مواردی است؟

برخی از افراد مبتلا به برادی کاردی به جز ضربان قلب پایین علائم دیگری را تجربه نمی کنند. سایر افراد مبتلا به برادی کاردی احتمالاً علائمی همچون موارد ذیل را تجربه خواهند کرد:

• احساس خستگی و ضعف

• غش یا سرگیجه

• گیجی و سردرگمی

• تنفس سخت یا تنگی نفس

• عدم تحمل فعالیت ورزشی یا داشتن مشکل تنفسی حین ورزش

چنانچه برادی کاردی یک فرد به دلیل یک مشکل پزشکی حاد باشد، در صورت عدم درمان می تواند عوارض تهدید کننده‌ای ایجاد کند.

عوارض ضربان قلب پایین درمان نشده عبارتند از:

• ایست قلبی

• ضربات ناشی از غش کردن بیمار به صورت، سر یا استخوان

• درد در قفسه سینه

• فشار خون پایین یا بالا

• نارسایی قلبی

• نارسایی کلیه ناشی از برون دهی قلبی پایین

علل و عوامل خطر ضربان پایین قلب

احتمال آن وجو داد که فردی برادی کاردی خفیف را تجربه کند یا صرفاً گاهی علائم داشته باشد. در صورتی که فردی متوجه ضربان قلب پایین خود بشود، باید در اسرع وقت برای تشخیص علل آن با پزشک صحبت کند.

برادی کاردی همیشه نیاز به درمان ندارد. چنانچه شخصی هیچ گونه علائم خاصی نداشته باشد و به لحاظ ساختاری قلب وبی در حالت طبیعی و نرمال باشد، برادی کاردی وی ممکن است به دلیل یک عامل اضافی مثل سلامتی جسمانی باشد.

افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند، قلب کارآمدتری دارند. این مسئله ممکن است نبض آنها را کندتر سازد، چرا که قلب آنها مجبور به پمپاژ سخت یا سریع خون به بقیه بدن باشد.

برخی از مشکلات پزشکی می توانند باعث برادی کاردی شوند. این مشکلات عبارتند از:

• سندرم سینوس بیمار

سندرم سینوس بیمار که به عنوان اختلال عملکرد گره سینوسی (SND) نیز شناخته می شود، وضعیتی است که گره سینوسی دهلیزی فرد را تحت تأثیر قرار داده و باعث شروع تکانه ها با سرعت های نامنظم می‌شود. این مسئله می تواند به معنی افزایش یا کاهش ضربات قلب فرد یا ترکیبی از هر دو این موارد باشد.

سایر علائم مرتبط با اختلال عملکرد گره سینوسی شامل:

• تپش قلب (به گونه‌ای که فرد احساس می‌کند قلبش در حال بال بال زدن، تپش یا مکث است).

• خستگی

• سبکی سر

• احساس ضعف یا غش کردن

اگرچه اختلال عملکرد گره سینوسی می تواند در افراد با هر رنج سنی ایجاد شود، با این حال میانگین سنی افراد مبتلا 68 سال است. اختلال عملکرد گره سینوسی یکی از علل شایع برادی کاردی است.

• سایر مشکلات الکتریکی قلب

چنانچه قلب بواسطه انسداد یا بیماری قلبی قادر به ارسال سیگنال های الکتریکی نباشد، با این حال این مسئله می‌تواند عامل ضربان قلب پایین شود.

بلوک کامل قلب زمانی با از بین رفتن ارتباط بین دهلیزها و بطن های فرد بروز می‌کند. این مسئله بواسطه ناتوانی انتقال سیگنال از گره سینوسی دهلیزی به گره سینوسی بطنی بروز می‌کند.

بلوک کامل قلب منجر به استقلال فعالیت دهلیزها و بطن های فرد به طور مجزا از یکدیگر می شود و اگر فرد مبتلا به بلوک کامل قلب به سرعت درمان نشود، این مسئله می تواند برای آنها کشنده باشد.

• مشکلات متابولیک

برخی از اختلالات متابولیک قادر به کاهش ضربات قلب هستند. یکی از شایع ترین اختلالات متابولیک کم کاری تیروئید است و در این شرایط غده تیروئید قادر به تولید هورمون کافی نیست. کم کاری تیروئید با اثر سوء بر سلامت رگ های خونی می‌تواند تاحدی موجب کاهش ضربات قلب شود.

اختلالات تیروئید شایع است و ممکن است افراد جوان و سالم را تحت تاثیر قرار دهد. بین 4 تا 10 درصد افراد در ایالات متحده کم کاری تیروئید دارند.

سایر شرایط متابولیکی که قادر به ایجاد برادی کاردی یا ضربان قلب پایین هستند، شامل:

• اسیدوز، وضعیتی که بر اثر آن در مایعات بدن میزان اسید بیش از حد طبیعی وجود دارد

• هیپرکالمی، که بر اثر آن سطح پتاسیم فرد مبتلا بسیار بالاست

• هیپوکالمی، که بر اثر آن سطح پتاسیم فرد مبتلا بسیار پایین است

• هیپوترمی، که در اثر پایین آمدن بیش از حد دمای بدن اتفاق می‌افتد

• شرایط مخرب قلب

آسیب به قلب به دلیل هر مسئله‌ی خاصی می تواند منجر به پمپاژ آهسته‌تر و ناکارآمدتر خون شود. مشکلات پزشکی که قادرند به قلب آسیب برساند شامل موارد ذیل است:

• نارسایی احتقانی قلب

• بیماری عروق کرونر

• حمله قلبی

• میوکاردیت یا التهاب عضله قلب

• بیماری لایم

• ضخیم شدن ماهیچه قلب

• فشار خون

• دیابت

• داروی قلب

برخی از داروهای خاص، از جمله داروهای بیماری قلبی و فشار خون بالا، ممکن است ضربان‌های قلب را کاهش دهند.

مصرف برخی داروهای خاص که پزشکان برای ضربان‌های قلب سریع و سایر بیماری های قلبی تجویز می کنند از جمله مسدود کننده های بتا یا مسدود کننده های کانال کلسیم احتمالاً در کاهش ضربان قلب نقش داشته باشند.

افرادی که در پی مصرف داروهای جدید علائم برادی کاردی یا ضربان قلب پایین را تجربه می کنند باید با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت کنند.

• کمبود اکسیژن

هیپوکسی اصطلاحی پزشکی است که متخصصان بهداشت برای تشریح وضعیتی به کار می‌برند که فرد قادر به اکسیژن رسانی مکفی به بافت های بدن خود نباشد. هیپوکسی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و احتمالاً در شرایطی رخ می‌دهد که بیمار خفگی یا حمله شدید آسم را تجربه کند.

شرایط پزشکی مزمن، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه نیز ممکن است باعث هیپوکسی شود. چنانچه هیپوکسی عامل کاهش ضربان قلب فرد سود، درمان علت زمینه ای ضروری است.

روش‌های درمان ضربان قلب پایین‌

ممکن است پزشک همیشه ضرورتی برای درمان ضربان قلب پایین احساس نکند. با این حال، زمانی که کاهش ضربات قلب زمینه ساز مشکلات جدی سلامتی می شود، ضروری است که فرد تحت درمان قرار گیرد.

درمانی که یک فرد برای برادی کاردی خود دریافت می کند به علت زمینه ای آن بستگی دارد. پزشک ممکن است از آزمایشات خاصی برای تشخیص علت برادی کاردی فرد استفاده کند. آزمایشات تشخیصی فوق شامل موارد ذیل است:

• آزمایشات فیزیکی

• سوالات مرتبط با سوابق پزشکی

• آزمایش خون

• مانیتورهای قلب

• تست های تصویربرداری

چنانچه فردی بیماری داشته باشد که در تکانه های الکتریکی قلب وی تداخل ایجاد کند، ممکن است به یک ضربان ساز نیاز داشته باشد. ضربان ساز وسیله ای است که در زیر پوست افراد کاشته می شود و به قلب او متصل می شود. دستگاه فوق با ارسال تکانه‌هایی به قلب باعث می‌شود فرد به طور منظم ضربان داشته باشد.

بسته به علت ضربان قلب پایین، پزشک ممکن است موارد ذیل را توصیه کند :

• تغییر داروهای قلب

• تجویز داروهای مخصوص برای درمان تیروئید یا دیگر اختلالات متابولیک

• ایجاد تغییرات در سبک زندگی، مانند خوردن یک رژیم غذایی کم چرب، ورزش بیشتر، یا ترک سیگار

• ارزیای مداوم ضربات قلب یا فشار خون

نوع ارتباط بین فشار خون بالا و ضربان قلب پایین چیست؟

در خصوص ارتباط فشار خون بالا و ضربان قلب پایین باید بگوییم ابتلا به فشار خون بالا و داشتن ضربان پایین محتمل است، با این حال برخی داروها و شرایط پزشکی می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

فشار خون بالا که به عنوان پرفشاری خون نیز شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که فشار جریان خون در دیواره شریان ها به حدی افزایش می‌یابد که می تواند منجر به آسیب دیدگی قلب و سایر اندام های بدن شود.

به عبارتی فشار خون بالا و ضربان قلب پایین زمانی روی می‌دهد که فشار بالا با تاثیر در سفت و ضخیم شدن عضله قلب باعث انجام تکانه های الکتریکی از طریق بافت ضخیم شده عضله قلب می شود. در نتیجه، نبض ممکن است کند شود و قلب شما ممکن است نتواند به همان سرعتی که قبلا می‌تپید، بکوبد، زیرا انتقال تکانه‌های الکتریکی در قلب زمان بیشتری می‌طلبد.

آسیب قلبی می تواند باعث کاهش نبض همراه با فشار خون شود و در برخی موارد، دارو یا درمان بیشتر ضروری است.

ضربان قلب 50تا 60

در خصوص ضربان قلب 50تا 60 باید بگوییم که پزشکان 60 ضربه در دقیقه (bpm) و کمتر از آن را  ضربان قلب پایین می دانند. در واقع، اگر برادی کاردی دارید، داشتن ضربان‌های قلب زیر 60 ضربه در حین استراحت و حتی زمان بیداری و فعالیت فرد پایین است. در مقابل، محدوده نرمال 60 تا 100 ضربه در دقیقه در حالت بیداری است.

در افراد مبتلا به برادی کاردی ضربان قلب حتی در خواب نیز بین 40 تا 60 ضربه در دقیقه است.

افرادی که فعالیت‌های ورزشی تخصصی انجام نمی‌دهند اما ضربان قلب 50تا 60 یا کمتر را در حالت عادی تجربه می‌کنند باید تحت نظارت مستقیم یک متخصص قلب و عروق متبحر قرار گیرند تا ضمن تشخیص علل زمینه‌ای این ضربان پایین نسبت به درمان آن اقدامات مداخله جویانه جدی انجام شود.

چرا که ضربان‌های پایینتر از 40 ضربه در دقیقه در افراد غیرورزشکار بسیار خطرناک و مهلک است و در صورت عدم درمانن می‌تواند کشنده باشد.

علت پایین بودن ضربان قلب ورزشکاران

علت پایین بودن ضربان قلب ورزشکاران به دلیل برخورداری از بدنی ورزیده و عضلات قلب قوی و تحرک بدنی بالا است. در حقیقت این افراد به دلیل ورزیدگی بدنی، قلبی بسیار قوی‌تر دارند که همین مسئله منجر به پمپاژ بیشتر خون به سایر اندام‌های بدن و اکسیژن رسانی بیشتر می‌شود.

در حقیقت یک ورزشکار حرفه‌ای در حین استراحت ضربات قلبی معادل 30 تا 40 ضربه در دقیقه را تجربه خواهند کرد. از سوی دیگر چنین فردی در حین انجام فعالیت‌های بدنی ضرباننننن قلبی معادل 180 تا 200 ضربه در دقیقه را تجربه خواهند کرد.

به بیانی ساده‌تر می‌توان گفت از آنجا که ورزش عضلات قلب را به میزان قابل توجهی تقویت نموده، قلب می‌تواند با تپش‌های محدودتری میزان خون و اکسیژن بیشتری را به سایر نواحی بدن منتقل کند و از همین رو علت پایین بودن ضربان قلب ورزشکاران خواهد بود.

سخن پایانی

ضربان‌های قلب هر فرد تعداد دفعاتی است که قلب در یک دقیقه می‌زند و معیاری برای سنجش فعالیت قلبی است. بیشتر بزرگسالانی که در سلامت کامل به سر می‌برند هنگام استراحت ضربان قلبی معادل 60 تا 100 ضربه در دقیقه دارند.

ضربان قلب پایین زمانی اتفاق می افتد که قلب کمتر از حد طبیعی می‌زند. در حالی که ممکن است برای برخی افراد سالم تپش قلب پایینتر از حالت نرمال یا 60 تا 100 ضربه در دقیقه مسئله کاملا عادی باشد، قلبی که کندتر از حد طبیعی می‌زند نیز ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی باشد.

این مسئله می تواند به دلیل شرایط مختلفی ایجاد شود، به ویژه مشکلات سلامتی که می توانند بر سیگنال الکتریکی طبیعی قلب تأثیر بگذارند. اگر برادی کاردی دارید، ممکن است بدن شما قادر باشد برای انجام عملکردهای طبیعی خود اکسیژن کافی دریافت کند.

برخی از افراد مبتلا به برادی کاردی یا ضربان قلب پایین ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشند. با این حال، گروه دیگری از افراد مبتلا ممکن است خستگی، ضعف یا تنگی نفس را تجربه کنند. در موارد جدی، درد قفسه سینه، گیجی و از دست دادن هوشیاری ممکن است در اثر کاهش ضربان‌های قلب رخ دهد.

برادی کاردی را می توان به طور موثر از طریق درمان هایی که علت زمینه‌ای این معضل را برطرف می کنند، مدیریت کرد. اگر متوجه تغییراتی در ضربان‌های قلب خود شدید، به خصوص اگر این تغییرات با علائم دیگری همراه باشد، در اسرع وقت به بهترین دکتر متخصص قلب در تهران مراجعه کنید.